In haar bruine bontjas laat moeder zich in de hoek van de bank zakken. Twintig jaar nadat haar zoon aan aids is overleden, bezoekt ze zijn toenmalige vriend Cal. Hij heeft inmiddels een zoon met zijn nieuwe partner, Will. Moeder Katherine is furieus, een onderhuidse woede die steeds nadrukkelijker een weg naar buiten zoekt. Haar zoon was jong, had niet mogen sterven. En hoe kwam hij eigenlijk aan die vreselijke ziekte?

Moeders en zonen is een bewerking van het toneelstuk van Terrence McNally, dat in 2014 op Broadway in première ging. Eén avond met een heftige ontmoeting in een appartement in New York. Een botsing van generaties en leefstijlen, waarbij de hypervriendelijke Cal (Paul de Leeuw) belediging na belediging van zijn schouders laat glijden. Hij staat er zelfs op dat moeder (Anne Wil Blankers) haar jas uittrekt en lekker gaat zitten. En wil ze misschien wat drinken? Zijn echtgenoot (Freek Bartels) is een stuk kritischer over hun onverwachte gast en vecht tegen haar conservatieve opmerkingen.

In een heldere vertaling van Raoul Heertje en regie van Job Gosschalk slingert Moeders en zonen heen en weer tussen aanvaringen en momenten waarop Cal en Katherine elkaar (nagenoeg) vinden in hun rouw. Cal, Will en Katherine zijn uitersten in karakter en perspectief: met hun verschillen in leeftijd, in ambities en leefstijlen hebben ze ieder een andere blik op het verleden. Cal, die zijn gemis nog aan het verwerken is en na acht jaar Will tegen het lijf liep, die op zijn beurt niet wil concurreren ‘met een geest’. En natuurlijk Katherine, die helemaal niets begrijpt van de levensloop van haar zoon, die naar New York verhuisde, homo bleek en een ziekte kreeg waarvoor zij nu nog steeds een dader zoekt.

Het appartement van Cal en Will is hyperrealistisch vormgegeven door Rob Snoek: op het toneel staan twee banken, een salontafel, de keuken op de achtergrond, een mountainbike in het halletje en volop kunst aan de muren. Een soort filmset zonder theatrale verrassingen, waardoor Moeders en zonen volledig leunt op de dialogen en het acteerwerk. Gelukkig zit dat wel snor. Blankers speelt een krachtige Katherine, nors en onmogelijk, die zich uiteindelijk toch dreigt te verliezen in de gesprekken met de vroegere partner van haar zoon. Haar onvermogen zich te verplaatsen in zijn leven neemt steeds schrijnendere vormen aan, totdat haar hardheid en kwetsende opmerkingen alleen nog op haar peilloze eigen verdriet wijzen. ‘Ik weet ook niet waarom ik je dit vertel’, herhaalt ze radeloos. Helemaal ontdooien doet ze niet, in tegenstelling tot Cal (ontwapenend gespeeld door De Leeuw) die toenadering blijft zoeken. Bartels geeft mooi tegenwicht aan zijn grenzeloze vriendelijkheid.

Moeders en zonen moet het hebben van de acteurs en scherpe dialogen; wie theatrale vernieuwing zoekt, kan dit stuk beter links laten liggen. Degelijk teksttoneel zonder verrassingen, maar mét een ontegenzeggelijk relevant verhaal.

Foto: Leo van Velzen