In Missie Operatie Expeditie (M.O.E.) doet een driemansexpeditie een ultieme poging om de aarde te verlaten. Die missie leidt hen langs in elkaar stortende wolkenkrabbers, steile afgronden en kolkende lavazeeën. Onversaagd en onvermoeibaar bieden ze het hoofd tegen alle tegenspoed: ze moeten en zullen slagen in hun opdracht. Dat lukt: ze bereiken de raket en weten de aarde te verlaten. Die haalt – op haar beurt – opgelucht adem: ein-de-lijk is ‘ie vertrokken, de mens.
Spelers Nick Bos, Mathieu Wijdeven en Jip van den Dool begeven zich voor een groot mozaïekachtig projectiescherm, waarop animaties van Huig van den Hoofdakker te zien zijn, die een belangrijk element van de scenografie vormen. Het samenspel tussen de animaties en het fysieke decor (van Nick Bos) resulteert in een aantal indrukwekkende perspectiefwissels, met als hoogtepunt een slim gevonden reddingsoperatie waarin de spelers zich bungelend aan een touw in een afgrond boven een zee van lava bevinden. Met behulp van een toeschouwer komt het net goed.
Behalve de originele en verrassende scenografie, is er in Missie Operatie Expeditie weinig te halen. Het engagement en de inhoudelijke diepgang hebben het zwaar afgelegd tegen de actie en de special effects. Firma Draak interviewde ter voorbereiding van deze voorstelling verschillende kinderen van de Generatie Z over hun toekomstzorgen, en spiegelde die aan hun eigen verlangens. Hoe dat mogelijke spanningsveld zich tot de uiteindelijke voorstelling verhoudt blijft onduidelijk.
Lange tijd zit je vooral te kijken naar drie wat sullige mannen die een lichtgevend groen object (de jeugd?) hebben gevonden en die veilig in de raket proberen te krijgen. Op een aantal momenten lijkt het object tot leven te komen, en horen we over de voice-over een kind over zijn moeder praten. De voorstelling wordt in- en uitgeleid met een voice-over vanuit de aarde, die als moeder praat over de mensheid. Het blijven losse elementen die samen niet tot een elkaar versterkend geheel worden gesmeed.
Dat de hele missie van deze mannen in vaagheid gehuld blijft, zou verklaard kunnen worden als metafoor voor de zinloosheid en willekeur van alle klimaatacties van deze tijd. Volgens de publiciteitstekst neemt collectief Firma Draak in deze voorstelling ‘zijn eigen klimaat-hypocrisie onder de loep: want wat heeft het voor zin om “het juiste” te doen, als de wereld toch afstevent op een ecologische ramp?’ Het lijkt me niet alleen een wat cynische boodschap, maar vooral ook eentje die in deze voorstelling nauwelijks wordt uitgewerkt.
Foto: Salih Kilic
Ter aanvulling/contrast met de lezing van mijn collega mijn eigen ervaring met deze voorstelling.
Hoewel ik het met Sander eens ben dat de kolderieke scènes waarin de drie hoofdpersonages centraal staan nogal oppervlakkig blijven, vond ik alle andere elementen van M.O.E. bijzonder geslaagd. De missie van de drie mannen was voor mij zeer helder: ze moeten als laatste bewoners van de aarde met de energiebron die ze aan het begin van de voorstelling vinden een raket bereiken omdat de aarde onbewoonbaar is geworden.
Ondertussen klinkt uit die energiebron de stem van een kind dat is opgevoed door Moeder Aarde, maar naarmate hij opgroeit van haar vervreemd raakt en haar wijze lessen in de wind slaat. Zo wordt het moeder-kind-verhaal een schrijnende metafoor voor de relatie tussen de mens en de Aarde die in de voorstelling centraal staat, waarbij de ‘onschuld’ van het kind op prikkelende wijze ter discussie wordt gesteld.
De ontknoping is bovendien in tegenstelling tot de ongelukkig geformuleerde publiciteitstekst allesbehalve cynisch over de noodzaak van verandering (SPOILER WARNING): als de mannen in opperste euforie eindelijk de raket aan de praat hebben gekregen blijkt er in de ruimte niets te zijn, en zweven ze richtingloos een zekere dood tegemoet. Zo wordt er dus scherp afgerekend met het technologische positivisme van Elon Musk c.s.: de Aarde is ons enige mogelijke thuis. Het is een onverwacht duister einde voor een jeugdvoorstelling, maar eentje die klopt met het onderliggende mensbeeld: de mens als eigenwijs kind die liever zijn eigen comfort en genot nastreeft dan in harmonie met Moeder Aarde te leven.
Voor mij waren inhoud, engagement en vorm dus uitstekend in balans, hoewel de gimmicky actiescènes inderdaad hier en daar het zicht op die inhoud bemoeilijken. (Maar ook dat zou je als een dramaturgische vondst kunnen bekijken: door het spektakel van de actiescènes uiteindelijk tot niets te laten leiden laten de makers er juist de holheid van zien, en installeren ze een pijnlijk contrast tussen het dommige gedoe van de drie mannen en de oprechte zelfreflectie van het kind en zijn Moeder.)