Langzaam stelt het silhouet scherp. Een gekromd figuur – een doek die het hoofd bedekt, leunend op een grote zeis. De Dood, centraal personage in deze live gecreëerde film. Maar dan valt het doek van haar af, laat ze haar zeis vallen en pakt haar smartphone erbij. De Dood is bij Mementos Mori een moderne femme fatale.

Drie schermen, zes overheadprojectors en vijfhonderd papieren poppen. Door middel van een ingenieus schaduwspel worden op de schermen aan weerszijden van het podium live de filmbeelden gecreëerd. Regisseuse Julia Miller zit op het voortoneel, en monteert zo op het grootste scherm in het midden de film Mementos Mori.

Festival Noorderzon haalt hiermee zonder twijfel een bijzondere productie naar Groningen. Een voorstelling die het midden houdt tussen live performance, schaduwspel, poppen- en objecttheater en film. Mysterieus, romantisch en bij vlagen om te lachen. Het resultaat is een anderhalf uur durende stomme film, een mozaïek over de dood, waarbij drie verhaallijnen om elkaar heen draaien en op elkaar in grijpen.

Het podium is bij deze productie eigenlijk de backstage: het geeft volledig zicht op hoe de beelden op het grote scherm tot stand komen. Zes (poppen)spelers rennen heen en weer tussen de overheadprojectors, en staan vervolgens zelf weer voor het scherm om een scène te spelen, waarbij ze vaak in een naadloos samenspel met een schaduw belanden. De totstandkoming van deze voorstelling zit vol ingenieuze vondsten en inventieve systemen. Manual Cinema doet zijn naam volledig eer aan: alles wordt handmatig en op het moment zelf gecreëerd. Dat alleen al maakt deze productie de moeite van het kijken waard.

Terwijl een filmoperateur zijn baan verliest omdat zijn ouderwetse 35 millimeter-projector ingeruild wordt voor een digitale filmprojector, een jonge vrouw overlijdt maar als geest blijft ronddolen, zoekt de Dood wanhopig naar haar verloren smartphone om haar werk voort te zetten. Manual Cinema zet het gebruik van poppen- en schaduwspel in om zware onderwerpen op een lichte, of op zijn minst behapbare manier te benaderen.

Dat lukt deels. Want hoe bijzonder die ook is, de vorm van deze voorstelling zit het identificeren soms behoorlijk in de weg. Er is – letterlijk – een flinke afstand tussen het scherm en de zaal: een afstand van een groot podium waar fanatiek heen en weer gerend wordt om op tijd te zijn waar ze moeten zijn. Het is knap dat alles live op het podium gecreëerd wordt, maar wat is de meerwaarde? De emotie en de vervoering spat van het grote scherm in het midden af, maar op de vloer, waar het live maakproces plaatsvindt, is alles puur technisch. Het live-aspect van deze voorstelling neigt daardoor wat naar effectbejag.

Mementos Mori is daarmee met name als film zeer geslaagd: een even licht als zwaar verhaal, verteld met grote eigenheid. Daar komen de poppen en silhouetten helemaal tot leven. De vorm die het gezelschap hanteert om het verhaal tot stand te laten komen leidt helaas wat af en zorgt voor een afstand die de makers niet helemaal weten te slechten.

Foto: Marc Perlish