De verwachtingen waren terecht hooggespannen voor het derde deel in het drieluik De Klap van toneelauteur en regisseur Joeri Vos. Na De Klap I: Krant, over de dilemma’s binnen de journalistiek, en De Klap II: Recht, waarin politiek en internationale mensenrechten worden geanalyseerd, volgt De Klap III: Hulp. Hierin komen we terecht in een problematische wereld van hulpverleners en hun goede bedoelingen. (meer…)
Wat een goed idee! Op dit moment een nieuwe versie maken van Lof der Zotheid van Desiderius Erasmus van Rotterdam. Nu overal de zotheid aan de macht lijkt te komen, is het de moeite waard terug te kijken naar wat deze denker en theoloog daarover 500 jaar geleden te zeggen had. De Veenfabriek, het Leidse muziektheatergezelschap van Joeri Vos, besloot de komende tijd inspiratie te zoeken bij de dwaas die onbevangen de wereld inkijkt.
Teun Smits werd gevraagd een nieuwe tekst te schijven geïnspireerd door Erasmus. Maar hij nam er geen genoegen mee alleen politici belachelijk te maken die toch veelal van zichzelf belachelijk genoeg zijn. Hij neemt ook toneelmakers in de maling die menen dat ze die politici belachelijk kunnen maken.
Daarvoor gebruikt hij niet één actrice, maar drie die samen één godin vormen. Ze zingen, dansen, spelen vaak sprankelend en maken muziek in een ruimte die beheerst wordt door veertig radiotoestellen die vrolijk geluiden maken, waartussen je meermalen de stem van Mark Rutte herkent, onze ex-premier en de huidige secretaris-generaal van de NAVO die ons uitlegt dat we niet genoeg voorbereid zijn op oorlog voeren.
Is Rutte de onbevangen dwaas? Of moet je dan eerder kijken naar wat zijn erfenis is in de Nederlandse politiek en wat hij tegenover zich en toch naast hem vindt in de Verenigde Staten? Op de een of andere manier gaat Lof der Zotheid toch een beetje langs de zotheid in de wereld van nu. Ik kan me voorstellen dat schrijver Teun Smits en regisseur Joeri Vos dat als te gemakkelijk naast zich neer hebben gezet. Maar wat zij er voor in de plaats hebben gekozen is niet zo sterk. Ze namen de twijfel als uitgangspunt die Erasmus voelde tegenover de grote vragen van zijn tijd, met name tegenover de Hervorming van Luther. Erasmus koos nooit, niet vóór Luther en ook niet vóór de Rooms-katholieke kerk waar Luther zich tegen verzette.
Iets dergelijks geldt ook voor de drie vrouwen in deze Lof der Zotheid van de Veenfabriek. Ze vertegenwoordigen de eeuwige twijfel die velen van ons voelen. Was de oude wereld wel zo verkeerd? Is het nieuwe werkelijk zo veelbelovend? Kunnen we ons aan een keuze onttrekken, of wordt ook dat afgestraft? Dat wordt hier niet boos of somber uitgebeeld, in tegendeel. De drie actrices, Jacobien Elffers, Milena Haverkamp en Niki Verkaar zijn slordig geschminkt met grote witte vlekken op hun gezicht en spelen vrolijk achteloos. De drie muzikanten – Bastiaan Woltjer, John van Oostrum, Yonga Sun – zien er zelfs uit als regelrechte clowns, zij het bij tijd en wijle zeer droevige. Hun commentaar lijkt nogal op wat wij allemaal af en toe mompelen over degenen die ons leven bepalen.
Het sterkst vond ik de beschouwing over ‘de optimistische doemdenker’ die wanhopig blijft hopen dat zijn voorspellingen uitkomen en hij alsnog gelijk krijgt. Het is een gezellige chaos. Ik zag de première in het Amsterdamse Frascati, vol vrolijke gestemde jonge doemdenkers en actievoerders, die veel konden herkennen. Wat mij betreft mag er in deze voorstelling nog wel een heel klein beetje meer worden uitgediept.
Foto’s: Isabelle Renate la Poutre
De spiegel ontregelt maar wordt geen vijand. Lof omhelst je met haar ironie en maakt je wakker
Prachtige setting, techniek en muziek ook