Een voorstelling ingericht als een cursus: hoe kun je in vijf stappen leren tot de zwijgende meerderheid te horen. Het is een originele en belangrijke bijdrage in deze dagen van oorlogsherdenking, die echter ook getekend worden door herbewapening en oorlogsbereidheid. Tom de Ronde en Nick Deroo behandelen dit thema op een geheel eigen wijze, waarbij fysiek spel in stelling wordt gebracht in combinatie met treffende beelden.

De vijf stappen van de cursus worden door een montere vrouwenstem in UK-Engels verspreid over de voorstelling uitgesmeerd en doorsneden met solo’s en duo’s die daar onverwachte dimensies aan toevoegen. Acrobatiek, clownerie, dans, zelfs heuse pantomime (zaliger gedachtenis) komen voorbij, en alles op hetzelfde hoge niveau door deze twee aartsperformers uit de onvolprezen Nederlandse mime-stal.

Treffend bijvoorbeeld is hoe een acrobatisch nummer, dat begint als een demonstratie bij uitstek van beheersing – waar de benodigde kracht en moeite verborgen wordt achter een uitnodigende glimlach – verwordt tot een pijnlijk komische vertoning als een van beide partners (Tom de Ronde) het spel opgeeft en consequent als dood gewicht door de ander (Nick Deroo) gemanipuleerd moet worden om mee te blijven doen.

In het hart van de voorstelling staat een clownerie die gevat is in het kader van een kruisverhoor. Benny de Clown, met zijn attributen in een kistje, kan zich niet teweerstellen tegen de suggestieve aanklachten die op hem afgevuurd worden, maar die ook afgewisseld worden met complimenten dat de clown erin slaagt zoveel vreugde in een mensenleven te brengen. Een vergelijking met de naoorlogse MacCarthy-verhoren van kunstenaars als Brecht dringt zich op: de Koude Oorloog was óók een oorlog – één van de kunstenaars die zich moesten verantwoorden was niemand minder dan Chaplin.

Deze scherp gekozen situatie leidt bij de toeschouwer tot een reeks ongemakkelijke associaties, fantasieën en ideeën, die echt niet alleen op het verleden betrekking hebben. In een latere scène staat de cliché suburban huisvader centraal die met zijn favoriete hobby bezig is: de barbecue. Een andere icoon van de Amerikaanse cultuur maakt zijn opwachting en gaat een dialoog met hem aan, die ontspoort tot een scène uit een klassieke wildwest-film.

Wie voegt zich eigenlijk naar wiens wil? Ook hier een scherp gekozen situatie in een rijke beeldtaal waar de toeschouwer steeds verleid wordt om vervolgens in een gevarenzone te belanden. En dat er veel verwijzingen naar Amerikaanse cultuur zijn, is beslist geen toeval. De moedwillige keuze voor het gebruikte UK-Engels tekent hoe de makers complexiteit ten tonele voeren.

De laatste stap in de cursus belooft de absolute veiligheid die het gevolg is van het correct doorlopen van alle stappen. Met de montere opwekking om altijd alert te blijven op schommelingen in gangbare meningen, zodat je altijd mee kunt blijven bewegen en jezelf niet buiten spel zet, wordt de cursus afgerond.

Dit vermag theater te doen. De verrassende combinatie van beelden en onverwachte acties, gevoegd bij de strakke uitvoering, zorgen ervoor dat deze rijke voorstelling de dag erna nog blijft rondgonzen in je hoofd.

Foto: Bart Grietens