‘Here we are. All together in the same room. We made it.’ Zo heet danser en performer Daniel Mariblanca het publiek welkom bij In First Person: The Playroom. De woorden lijken met deze nieuwe gedeeltelijke lockdown op het theaterbezoek in het algemeen te slaan. Met de vroegere sluitingstijden voor de horeca voelt Theater Kikker als een warme haven voor de late avonduren, en bij zowel publiek als organisatie heerst blije opluchting dat het What You See Festival, met performancekunst rondom gender en identiteit, toch door kon gaan.

In First Person: The Playroom toont Daniel Mariblanca geheel ongekleed, met een masker dat doet denken aan de excessen van plastische chirurgie. Hij zit ineengedoken tussen rode gordijnen en rood tapijt, omringd door zakken waarvan niet meteen duidelijk is waartoe ze dienen. Bagage? Afval? De ruimte zelf heeft iets van theaterbühne en geïmproviseerde huiskamer tegelijkertijd, met vreemd speelgoed en een retro televisie. Houten frames met papier erin lijken eerst coulissen, en worden later plafond.

Langzaam, schokkend en met uitgedraaide benen die doen denken aan de poten van amfibieën, komt Mariblanca in beweging. Zijn bewegingen doen soms denken aan een schildpad, dan weer aan een sprinkhaan, wanneer hij met een indrukwekkende sprong over het toneel schiet, of een olifant die langzaam en trots vooruit beweegt. Zijn rug kromt hol en bol, zijn ledematen plaatsen zich met een enorme precisie. Het is esthetisch interessant en getuigt van grote techniek.

Hij is ook helemaal naakt terwijl hij danst, en daardoor herkenbaar als trans man. Daardoor wordt de performance, behalve esthetisch, ook te begrijpen als een onderzoek naar transitie: van vorm, verschijningsvorm, en categorie, dat laatste vaak door de samenleving opgelegd.

Later gaat het masker af en pakt Daniel Mariblanca de microfoon. Met kracht duwt hij de microfoon door het papieren decor heen, het lijkt wel een fallisch moment. Dan volgt een deels gezongen betoog over zijn leven als trans man. Het gaat over hoe boos hij is als iemand hem vraagt wanneer zijn volgende operatie is, alsof hij niet compleet is. Hij beschrijft hoe mensen iedere dag aarzelen of ze hem een hij of zij moeten noemen, en hoe pijnlijk dat is.

Het is soms moeilijk te verstaan door de stemvervormer, maar ook indringend en confronterend. Mariblanca kijkt mensen indringend aan, en waar zijn dans indrukwekkend is door de verzorgde vorm, is zijn tekst eerder rauw en ongestileerd. Zijn t-shirt met daarop in grote letters de slogan ‘Friendship Through Sport’ lijkt een toevallige keuze en leidt enigszins af van het verder zorgvuldig samengestelde toneelbeeld.

Het meest ontroerend is de manier waarop Mariblanca contact maakt het publiek. Iedereen heeft een naamsticker gekregen, en Mariblanca doet de grootst mogelijke moeite iedereen een persoonlijke serenade op basis van de voornaam te geven. Met de Nederlandse voornamen in het publiek levert dat zowel hilarische als ontroerende momenten op.

Als cis-recensent kan ik niet pretenderen de ervaring van trans mensen te begrijpen. Wel word ik geraakt door het idee zorg te dragen voor hoe je elkaar benadert, contact maakt, categoriseert, en dat laatste vaak in binaire termen. In die zin doet In First Person: The Playroom denken aan het boek De Argonauten van Maggie Nelson, waarin de hoofdpersoon parallellen ziet tussen haar eigen zwangerschap en de genderbevestigende operatie van haar partner: allebei zijn ze in transitie, allebei ervaren ze plotselinge veranderingen door hormonen, waardoor ze zich afvragen wie ze zijn. ‘Trans’, latijn voor ‘over’ of ‘voorbij’, wordt zo een lens om naar de wereld te kijken. Trans betekent denken in termen van continue verandering, om zo het hokjesdenken op verschillende vlakken aan de orde te stellen, zonder daarbij het specifieke onrecht dat trans mensen ten deel valt, uit het oog te verliezen.

Dat is precies wat In First Person: The Playroom ook lijkt te doen. Het veranderlijke decor, de grote aandacht voor de individuele toeschouwer zowel voor- als na de performance (iedere bezoeker krijgt na afloop een gepersonaliseerde brief mee), en het vormonderzoek naar dans: allemaal laten ze je nadenken over of je in de wereld kunt zijn gewoon zoals je bent, en of je dat anderen ook echt toestaat.

Foto: Ursula Kaufmann