In Imagine the Silence onderzoeken drie jonge actrices in een regie van Silvia Andringa de complexiteiten van identiteit, van uitvinden wie je bent in een web van vooroordelen en (mis)concepties.

‘Kunnen we anders gewoon terug naar de mythe?’, vraagt Joske Koning aan haar twee medespelers Birgit Welink en Dorothy Blokland wanneer een discussie tussen hen over hun respectievelijk Duitse en Surinaamse wortels stekelig wordt. In die sterk opgebouwde scène tonen de actrices hoe trots over de eigen afkomst vanuit een ander perspectief ineens kan omslaan in stereotypering. Het legt een paradox bloot van identiteit. Dat we graag een vastomlijnde persoonlijkheid willen zijn, maar tegelijk door een ander niet geclassificeerd willen worden.

In een wereld waarin alles zo veranderlijk is, is het prettig het idee te hebben dat jij zelf een solide centrum bent. Maar dat idee van continuïteit in onze identiteit wordt door de makers in twijfel getrokken. Het is de schijn van continuïteit, die we creëren met hokjes en labels die een houvast geven, maar daardoor ook beperken. En anderen het idee geven dat je conclusies kunt verbinden aan factoren die soms niet eens een (welbewuste) keuze zijn. Dat grote borsten seks betekenen en okselhaar dat je een feminist bent.

En dus trachten we ons weer te ontworstelen aan al die classificaties. Een nobel en bevrijdend streven, maar de mens is niet toegerust op absolute vrijheid. Want met al die hokjes en labels afgeschud, wat blijft er dan over? Hoe bepaal je dan wie je bent? Zonder de aanknopingspunten van categorieën als man en vrouw en alle connotaties die daarbij horen. ‘Ik ben vandaag van mezelf, niet van jouw ogen’, wordt in de voorstelling opgemerkt, maar de vraag is natuurlijk of we dat wel kunnen, echt helemaal van onszelf zijn.

Voor vrouwen is die vraag nog prangender dan voor mannen. Omdat, zoals Simone de Beauvoir in haar in 1949 gepubliceerde studie De tweede sekse beschreef, de vrouw zich nooit als Zelf kon identificeren, maar wordt gedefinieerd in haar relatie tot mannen: als dochter, echtgenote, moeder. De drie actrices in Imagine the Silence dragen bruidsjurken die daaraan refereren, evenals de mythe van de zussen Procne en Philomela die zich ontpoppen tot wraakgodinnen wanneer ze precies van die dwingende rollen losbreken.

Die mythe komt als een rode draad terug door Imagine the Silence, dat is opgezet als een montagevoorstelling, doorvlochten met door de actrices vertolkte muziek (inclusief een indringende cover van Portishead’ Roads).

Dat de tekst zichzelf hier en daar wat herhaalt en niet elke scène evenveel zeggingskracht heeft, wordt gecompenseerd door de aanstekelijke energie waarmee de jonge actrices hun vragen confronteren. Vragen die met al hun omvang en complexiteit niet beantwoord worden, maar hen er niet van weerhouden statements te maken. Zoals in het met een open doekje ontvangen pleidooi van Dorothy Blokland om vrouw-zijn los te scheuren van schaamte en het woord ongesteld uit het woordenboek te schrappen. ‘Welgestelde vrouwen zijn we, welgestelde meisjes!’

Foto: Moon Saris