Pakweg het eerste uur in Hotel Wonderland ben je tamelijk overrompeld door de prachtige scenografie in de loods van vierduizend vierkante meter, waar de voorstelling zich afspeelt. Het tweede uur begint op te vallen dat het inhoudelijk wel erg aan de oppervlakte blijft. Een uur later ben je helemaal murw geslagen door de zichzelf herhalende en voortdurend heen en weer rennende personages. Nog een uur later ben je vooral opgelucht dat je weer buiten op het HEM-terrein staat.

Het onlangs geopende Hotel Wonderland speelt zich af in een magisch-realistische arena waarin een elftal personages vastzit in een tijdloos vacuüm. De geschiedenissen van die personages verschillen, maar gemene deler is dat ze met een intrinsiek dilemma kampen waarvan het verleidelijk is hun keuze uit te blijven stellen. Tegelijkertijd is er een mysterieus, zwijgzaam personage dat al deze personages in haar macht heeft. Deze geheimzinnige hotelbewaarder heeft de tijd voor elk van hen stilgezet, zodat ze geen keuzes meer hoeven te maken en voor eeuwig in het ‘hotel’ kunnen blijven.

Na een schematische explicatie van dit uitgangspunt word je als toeschouwer al snel in de wereld losgelaten. De ontdekkingstocht die volgt is aanvankelijk vrij overweldigend, en voert je onder meer langs een ijskristallen grot, een enorme boomhut, spannende marktkraampjes en een glinsterend bos. Verschillende kunstenaars zijn gevraagd om installaties (vaak met interactieve elementen) te ontwerpen, waardoor er in Hotel Wonderland op visueel vlak veel uiteenlopends te ontdekken valt – allemaal binnen een duister-sprookjesachtige, poëtische sfeer.

Hotel Wonderland is een grootschalig immersief theaterproject, een genre dat mede door initiatieven als Studio en Lab Immersief de laatste jaren een voorzichtige opmars in ons land aan het maken is. De Britse theatergroep Punchdrunk is een van de belangrijkste pioniers op het gebied van immersief theater, van hun voorstelling Sleep No More werden remakes in New York en Shanghai gemaakt. Voor de ontwikkeling van Hotel Wonderland werd nauw samengewerkt met het Amerikaanse Cinereal Productions, opgericht door acteurs van Sleep No More.

De voorstelling heeft een open world­-narratief: als toeschouwer ben je vrij om door de verschillende ruimtes rond te dwalen, waar je uiteenlopende personages ontmoet die elk een eigen ontwikkeling doormaken. Idee is dat je als toeschouwer door met hen te interacteren, medeverantwoordelijkheid voor de voorstelling wordt.

De voorstelling is zodanig opgebouwd dat de elf personages een vergelijkbare ontwikkeling doormaken, maar dan vanuit hun specifieke geschiedenis en context, zodat je als toeschouwer kan switchen tussen personages en toch de overkoepelende boog doormaakt. Toch blijkt het al snel vermoeiend om voortdurend tussen allerlei personages te schakelen, is er behoefte aan focus en meer rust. Ik concentreer me al snel op twee personages: een opstandige klokkenmaker die zich verzet tegen zijn dementie, en een verweesde jonge vrouw die tegen wil en dank een oude bloemenzaak bestiert. Personages die elkaar gedurende de voorstelling ook regelmatig blijken te ontmoeten: ze leren van elkaar.

In het openingsdeel is er veel ruimte voor de geschiedenissen van de personages en wordt er een voorschot gedaan op hun dilemma. De klokkenmaker denkt terug aan een oude liefde en negeert de telefoontjes van zijn zoon, die zich zorgen om hem maakt. De jonge vrouw stelde haar studie uit om een bloemenzaak die al generaties in de familie is, te runnen – haar vader is overleden en haar moeder lijdt aan dementie, herkent haar eigen dochter niet meer. Ze zet haar eigen ambities opzij om te doen wat ze denkt dat van haar verwacht wordt.

We volgen de personages steeds met plukjes publiek in hun eigen habitat: de oude klokkenwinkel vol stilstaande uurwerken, oude fotoboeken en memobriefjes, en een aftandse bloemenzaak waar echte bloemen zijn vervangen door plastic, en brieven van schuldeisers zich opstapelen. Gedurende de voorstelling lijkt er steeds meer ruimte te komen voor intiemere momenten tussen personages en toeschouwers, die vaak even apart worden genomen en iets met hen meemaken. Uiteindelijk vragen ze ook advies aan hun bezoekers: heeft iemand ervaring met het maken van een keuze tussen het bekende en het onbekende? En wat hebben ze toen gedaan?

Op een aantal momenten haasten alle personages zich naar een grote ruimte, voor een suffige bewegingssequentie rondom de hotelbewaarder, die halverwege ook de gekantelde zandlopers van de personages weer rechtzet: hun tijd loopt dus, ze moeten een keuze maken.

Het feit dat toeschouwers kunnen switchen tussen de verhaallijnen, lijkt erin te hebben geresulteerd dat de personages zich per saldo nauwelijks ontwikkelen. Ze hebben soortgelijke dilemma’s (kies ik voor de veilige weg of voor het onbekende?) die met flinke regelmaat expliciet worden gemaakt en maken daar uiteindelijk prompt een keuze in. Het boeiendste personage is eigenlijk nog die mysterieuze hotelbewaarder, die de tijd voor elf mensen stopzet en gaandeweg tot inzicht komt dat ze hen ook weer vrij moet laten. Precies dit personage wordt het minst uitgewerkt: wie ze is en hoe ze tot haar inzicht komt, komen we niet te weten.

De voorstelling eindigt na ruim drie uur in een volstrekt nietszeggende en inspiratieloze bewegingssequentie, waarbij de elf personages uiteindelijk moeten kiezen tussen twee deuren: known en unknown. Wat verder de consequenties van hun keuze zijn blijft in het midden, nog los van het feit dat je de meeste personages niet eens hebt leren kennen, dus hun keuze überhaupt geen enkele betekenis krijgt.

Hotel Wonderland is, kortom, veel vorm en weinig inhoud. De dilemma’s van de personages worden al relatief vroeg in het verhaal expliciet gemaakt en vervolgens eindeloos herhaald, zonder veel reliëf te krijgen. Dan gaat de vorm zich tegen je keren: voortdurend ren je heen en weer, krijg je weer vergelijkbare flarden van het verhaal mee. Als toeschouwer ben je op enig moment verzadigd door de versnipperde kijkervaring, en dan moet je nog een flinke tijd door. De interactie met de toeschouwer zou van invloed zijn voor de uiteindelijke keuze van de personages, maar dat bleef consequent aan de oppervlakte. Ondanks de gedetailleerde en fantasierijke scenografie wordt Hotel Wonderland zo gaandeweg een ronduit saaie ervaring.

Foto: Hotel Wonderland