Theatermaker Jan van den Berg heeft een obsessie met de wetenschap. Onder de noemer Stand up physics creëert hij voorstellingen die het midden houden tussen een performance en een les. In Higgs leidt hij zijn publiek langs de weg van de natuurwetenschappelijke  opwinding rond de Higgs-deeltjes en krijgt de toeschouwer inzicht in de werking van dit godswonder.

Nog niet zolang geleden zette het Higgs-deeltje de wereld van de wetenschap volledig op zijn kop. Nadat de Schotse professor Peter Higgs  en François Englert het deeltje in 1964 ontdekten was het lang stil, maar dankzij de deeltjesversneller in het Zwitserse Cern werd het bestaan onlangs bevestigd. Jan van den Berg realiseerde al een documentaire over dit gegeven en interviewde Higgs meerdere malen, maar de film werd in 2009 uitgebracht en miste daardoor het eureka-moment. Een epiloog is inmiddels aan de film toegevoegd, in de voorstelling Higgs reflecteert van de Berg theatraal op zijn persoonlijke ontdekkingsreis naar het godswonder.

Van den Bergs voorstellingen hebben dikwijls de vorm van een theatrale lezing. Met slechts een computer, projectiescherm, wat props op sokkels en een paar lichtpeertjes vertelt Van den Berg zelf het verhaal dat wordt geïllustreerd met enkele beelden of foto’s. Stand up physics is de passende naam die hij vond voor die vorm. Al heeft zijn werk niet de grote vaart en gewiekstheid die de stand-up comedy  typeert, de beschrijving dekt wel de vorm.

Om de wiskundige gekte van de westerse natuurwetenschap perspectief te geven opent van de Berg zijn lecture-performance met een verslag van zijn bezoek aan een Papoea-stam. Lik lik hap (een heel klein deeltje), ting ting pella (wetenschapper); de Melanesische Pidgintaal  die van den Berg gebruikt geven zijn verhaal kleur, maar roepen ook post-koloniale associaties op. Vooral doordat hij in het getoonde filmpje, dat een ware registratie is, tijdens een feestelijk ritueel op een draagstoel  wordt vervoerd. Toch werkt de insteek wel, zeker omdat dit verhaal aan het einde nog een staart krijgt.

Van de Papoea’s maakt van den Berg een sprong naar het Zwitserse wetenschapsdorp Cern. Nadat hij uitvoerig heeft uitgelegd wat het Higgs-deeltje precies behelst, vertelt hij in geur en kleur hoe hij in dit wetenschappelijk onderzoekscentrum aankomt. We krijgen een uitgebreide beschrijving van de deeltjesversneller, zeer informatief is de voorstelling Higgs op die momenten en die zin echt een aangename natuurwetenschappelijke les.  Ook maken we via filmbeelden kennis met professor Higgs himself. De winnaar van de Nobelprijs 2013 blijkt een bescheiden man te zijn met humor.

Het feit dat de voorstelling ingewikkelde materie toegankelijk maakt voor een breed publiek bewijst de educatieve kwaliteit van Van den Bergs werk. De Higgshunter zelf toont zich een uitstekende verteller. Hoe de ontdekking van het ‘god particle’ veel verklaart, maar evengoed nog meer vragen oproept, weet hij in zijn verhaal uitstekend te vangen. Dat werd nog eens bevestigd door de ‘echte’ wetenschapper, die was uitgenodigd voor de nazit.

Foto: DigiDaan