Een mens terughalen uit de vergetelheid. Dat is wat verhalenverteller Leon Giesen (Mondo Leone) beoogt met zijn theatercollege Het lot van Loterijman, dat speelt in het auditorium van het Nationaal Militair Museum. Dat is een nobele daad, maar ook een bijna onmogelijke. Want hoe maak je een voorstelling over iemand waar nog nauwelijks iets over is terug te vinden in de archieven?

Leon Giesen reconstrueert in Het lot van Loterijman de gebeurtenissen rondom de dood van de joodse tandarts Aäron Loterijman uit Baarn. Dat doet hij met zoveel liefde en aandacht voor detail, dat de rode draad en spanning eraan ten onder gaan. Aan de hand van videobeelden (Giesen maakt ook documentaires) en archiefmateriaal toont Giesen hoe hij gravend in de geschiedenis tot allerlei vondsten komt. Hij filmde hoe hij met behulp van militairen en scouts naar kogelhulzen zocht en hoe hij de plek in het bos terugvond waar Loterijman is doodgeschoten. Gedetailleerde beelden waarin hij bijvoorbeeld inzoomt op het kaarsje dat de scouts nog elk jaar aansteken ter nagedachtenis, ontroeren.

De aandacht voor detail zie ik ook terug in de manier waarop Giesen zijn onderwerp tot in de miniemste feitjes uitploos. Ik verwonder me over de enorme hoeveelheid onderzoek die Giesen heeft gedaan. Toch is die enorme berg aan kennis uiteindelijk zijn valkuil: via allerlei zijweggetjes, waarbij hij vaak een lange tussenstop maakt, loodst Giesen mij door zijn verhaal. Daardoor raak ik de rode draad van de voorstelling kwijt en verslapt de spanningsboog. Want het is leuk dat de dichter Slauerhoff huurder was bij de broer van Loterijman, maar wat heeft dat met Aäron Loterijman zelf te maken?

Het gebrek aan spanning wordt versterkt door Giesens gebrek aan stemtechniek. Hij praat snel en de ‘uh’s’ zijn niet van de lucht. Een zin waarin het aantal schotwonden van Loterijman uit de doeken wordt gedaan, wordt zo snel en met weinig aandacht uitgesproken, dat de woorden hun impact verliezen. Giesen zingt ook nog enkele liedjes, zichzelf begeleidend op de gitaar. Hij gebruikt zijn ademsteun helaas te weinig, wat resulteert in een heleboel valse noten.

Gelukkig beschikt Giesen wel over een enorm charisma. Deze brede, kale man, nonchalant gekleed in een wijd zwart vest, vertelt met een kinderlijk enthousiasme over zijn zoektocht. Het plezier spat ervan af. Met pijn in mijn hart moet ik dan ook zeggen dat dat enthousiasme niet genoeg is om het gebrek aan vakmanschap te verhullen.

Foto: NMM/ Hans Zwakman