H, an incident is een raadselachtige en fragmentarische voorstelling gebaseerd op het leven en werk van de Russische schrijver Daniil Charms. In een reeks beelden en dialogen schetst de Vlaamse kunstenaar Kris Verdonck een magische wereld die niet alleen geestig en absurd is, maar ook doordrongen is van angst en geweld.
Daniil Charms (1905-1942) was een van de drie leden van het avant-gardistische dichterscollectief Obèriu, dat ook absurdistische performances maakte en werd ondersteund door onder anderen de schilder Malevitsj. Onder druk van het oprukkende Stalinistische regime werd Charms verbannen naar een strafkamp. Eenmaal teruggekeerd legde hij zich toe op de jeugdliteratuur. Goed kwam het nooit meer met de excentrieke schrijver, hij stierf een vroege hongerdood in een psychiatrische inrichting. Pas tijdens de Perestrojka werd zijn werk herontdekt.
Kris Verdonck is een theatermaker en beeldend kunstenaar die de spanning opzoekt tussen mens en machine. Behalve enkele theatervoorstellingen creëerde hij ook een reeks indrukwekkende en ingenieuze installatieperformances, sommige met acteurs, andere zonder. Het werk van Verdonck heeft zich ontwikkeld tot een zeer beeldend oeuvre dat de opera niet zou misstaan. Dat laatste bewijst ook H, an incident, een voorstelling waarvoor hij samenwerking zocht met de IJslandse performer Erna Ómarsdóttir.
H, an incident is een heuse Vlaams-IJslandse samenwerking. Ómarsdóttir bracht niet alleen een IJslands koor van vrouwelijke zangers en performers in, maar ook de twee IJslandse componisten Jónas Sen (o.a. Björk) en Valdimar Jóhannsson. Wie het vroegere werk van deze IJslandse met het Vlaamse muziek- en performance collectief Poni kent, zal niet verrast zijn. Ómarsdóttir speelt een schoonmaakster, in de openingsscène produceert haar zwangere lijf de meest bizarre en van de duivel bezeten geluiden. Charms wordt gespeeld door Jan Steen. Met zijn boomlange magere lijf is ook hij een curieuze verschijning in het rariteitenkabinet van Verdonck.
In een twee uur durende reeks cartooneske scènes toont Verdonck het universum van Charms’ even grappige als duistere fantasieën. Of het nu de rondrennende oranje leeuw is, de hyperflexibele jongedame met skates of de eenzame schreeuwende komkommerverkoopster; alle figuren in H, an incident zijn antihelden. In hun vaak geestige teksten, als ze die al hebben, schuilt een gitzwart fatalisme dat doet denken aan Monty Phyton of Kamagurka. Veel teksten, waaronder ook kinderliedjes en Russische hits van destijds, worden prachtig gezongen door het koor.
Het werk van Malevitsj krijgt een plek dankzij grote kleurige objecten, die verschijnen aan de horizon. Verdonck laat werelden verschijnen en verdwijnen, soms met een fikse knal, soms geruisloos. Zo is er ook het volledig geautomatiseerde orkest, dat een muziekensemble vormt en geregeld vanuit de coulissen, op sokkels, het podium op glijdt. Beelden kleven zich vast op het netvlies, rijmpjes echoën na. H, an incident is als een droom, een droom die nog lang nazingt. Een verontrustende droom ook, die veel vertelt over wat angst doet in de hoofden van mensen.
Foto: Silvano Magnone
