De vrouw die de ‘akker is van de man’: het is een van de treffende formuleringen uit de weergaloos goede voorstelling Gesluierde monologen, die twaalf jaar geleden in première ging en nu wordt hernomen. Volkomen terecht. Bij ‘gesluierd’ denkt iedereen aan moslima’s die een sluier dragen, openlijk en zichtbaar, maar een van de vrouwen zegt ‘ik draag de sluier in mijn ogen’.

Gesluierde monologen gaat over de onzichtbare dromen, wensen, verlangens, angsten en fantasieën van vrouwen uit moslimlanden. De inspiratiebron lag bij De vaginamonologen, zoals aan het begin wordt gezegd. Regisseur en tekstschrijver Adelheid Roosen vroeg zich af wat we eigenlijk van moslimvrouwen weten. Na tal van interviews met vrouwen uit Islamitische landen kwam de voorstelling tot stand. Openhartig, ragfijn, subtiel, sensueel, schokkend, ontroerend.

Actrices Nazmiye Oral, Meral Polat en Oya Capelle geven beurtelings een van de twaalf monologen, gebaseerd op echt gebeurde verhalen en op vernuftige, vaak poëtische wijze samengevoegd. Terzijde bespeelt Seval Okyay een oosters snaarinstrument. Het resultaat is overweldigend goed, en de vitaliteit en Schwung zijn twaalf jaar later nog altijd ongeëvenaard. Het decor toont eigenlijk niet meer dan een oer-Hollands zwart bankstel met daarboven geprojecteerd vloeiende videobeelden, gemaakt door Titus Tiel Groenestege. Het Islamitische element schuilt in de taal van de actrices en niet zozeer in het uiterlijk van de uitvoering. De intimiteit van de verhalen heeft alles te maken met de ‘amoebe-achtige vibrerende kern’ van het vrouwenlichaam, zoals Nazmiye Oral het aan het slot wezenlijk en treffend formuleert. Daarom gaan de monologen zowel over verfijnd liefdesspel als zoiets pijnlijks en vernederends als besnijdenis, dat niet meer zo mag heten maar ‘verminking’ is.

Schokkend is de monoloog van een twaalfjarig meisje dat tegen haar zin uitgehuwelijkt wordt aan haar neef, die voor haar als een monster is. De macht van moeders over hun dochters in het Islamitische gezinsleven is even schokkend als de macht van vaders, broers of andere familieleden. Voor een van de geïnterviewden leidt het bezoek aan een traditioneel badhuis tot een trauma, dat haar haar hele leven zal tekenen. Onder aanvoering van haar moeder en een kring van vrouwen moet ze haar benen spreiden, zich van alle kanten laten bekijken met als vraag of haar maagdenvlies wel of niet is gebroken. Meteen daarop geeft Oya Capelle, met educatieve steun van de beide actrices, een even humoristisch als scherpzinnig hoorcollege over het maagdenvlies.

Ontroerend is het relaas dat Meral Polat geeft over een Egyptische vrouw die haar geliefde nooit heeft gezien, alleen met hem telefonisch contact gehad. Ze haalt hem op van het vliegveld en haar lichaam gloeit en tintelt. Nachtenlang hebben ze geweldige seks, totdat de waarheid aan het licht komt: hij is uit op een verblijfsvergunning en heeft haar lichaam daartoe nodig. ‘Mijn vagina als verblijfsvergunning’, verzucht de actrice. Het is razend knap van regie en speelsters dat het allerintiemste van de vrouw zo openhartig en tegelijk ook weer intiem wordt gebracht, bovendien met humor. Heerlijk is ook de botsing der culturen tussen de Nederlandse en Islamitische tradities die onnadrukkelijk en ook scherp naar voren komt. Het slot is een oproep tot sensualiteit van de liefde als wapen tegen Hollandse onverschilligheid. Maar voor alles is Gesluierde monologen een moedige, polemische oproep tot begrip van een wereld die we nauwelijks kennen, maar vanaf deze avond me deze geweldige theatervrouwen voorgoed.

Foto: Jan Versweyveld