Gooien met boeken en keihard schreeuwen in een bibliotheek, wie heeft dat nou niet stiekem willen doen? De mannen van muziektheatergroep BOT doen dat en veel meer in Het geluid van boeken. Het is de twaalfde voorstelling in vijf jaar tijd van Het geluid van, een bijzondere reeks waarbij het gezelschap (samen met regisseur Vincent de Rooij) in drie weken locatietheater maakt in gebouwen die in een ‘tussentijd’ zitten: panden die hun oorspronkelijke functie verloren hebben en waarvoor nog geen nieuwe bestemming is gevonden.

De voormalige bibliotheek van Doetinchem blijkt echter een weerbarstig gebouw dat zich moeilijk leent voor muziektheater. Zo was er geen boek meer aanwezig en moest het hele land afgebeld worden om tienduizend boeken te regelen. Met die boeken wordt bepaald niet zachtzinnig omgesprongen – eentje wordt er zelfs opgegeten. In tegenstelling tot eerdere edities wordt in Het geluid van boeken relatief weinig gebruik gemaakt van geluid van het pand zelf. Het enige geluid dat echt uniek is voor de bibliotheek komt van de datumstempels die samen met de boekenkarretjes zorgen voor ritmische accenten. Veel belangrijker in deze voorstelling zijn de mensen die in bibliotheek werkten, de verhalen van bezoekers en die van de boeken zelf. Speciaal voor deze editie vroeg BOT daarom ook een aantal bekende Gelderse schrijvers om hulp, waaronder toneelschrijver Jibbe Willems.

Gelukkig speelt BOT wel nadrukkelijk met de eigenaardigheden van het gebouw. De bibliotheek in Doetinchem was berucht om zijn lekkende dakramen en dat keert zowel letterlijk (bijvoorbeeld het neerzetten van een pannetje om denkbeeldige regendruppels op te vangen) als figuurlijk (de boekenregen vanaf de eerste verdieping) in de voorstelling terug.

Het publiek zit op een kleine tribune in de centrale hal en kijkt naar de lift die boeken uitspuugt en even later het alfabet schreeuwt. De bibliothecaris raadt een boek aan dat hem bijzonder geraakt heeft, gevolgd door een huillied geïllustreerd door water dat uit een boek lekt. Gefluister gaat over in geschreeuw, de strakke ordening van de rubrieken valt ten prooi aan chaos en het simultaan uit verschillende boeken voorlezen geeft de voorstelling een dadaïstisch randje. Muzikaal schiet het weer alle kanten op, van het ingetogen ‘Vergeet uw eenzaamheid, mevrouw’ tot een oorverdovende rammelblues met de voor BOT kenmerkende zelfgemaakte instrumenten en solo op zingende zaag.

De kracht van Het geluid van is dat hoewel elke editie nadrukkelijk verbonden is aan een specifieke locatie, van koelhuis tot kas, van steenfabriek tot kerk, de makers elke voorstelling ook iets universeels meegeven. Deze bibliotheek staat toevallig in Doetinchem, maar doet denken aan al die bibliotheken die in de jaren zeventig werden gebouwd en de laatste jaren meer en meer verlaten worden. Het melancholische ‘Het gebouw is moe, het geld is op, papier te duur, Google een boek in the cloud’ waarmee de voorstelling besluit krijgt zo een wrange ondertoon.

Met Het geluid van boeken bewijst BOT andermaal een gouden formule in handen te hebben voor locatietheater dat iedere keer volstrekt anders is en tegelijkertijd een onmiskenbaar eigen gezicht en geluid heeft. Natuurlijk is niet elke editie even geslaagd, maar hopelijk gaat BOT nog vijf jaar door met deze reeks. Bijzondere locaties genoeg.

Foto: Sjaak Verboom