Style over substance is een problematische term die regelmatig opduikt in voornamelijk filmkritiek. Problematisch, omdat het suggereert dat vorm en inhoud tegenover elkaar staan. Maar wanneer iets goed is, is de vorm de inhoud. En precies dat is helaas niet het geval bij de enscenering die Maren E. Bjørseth nu op de planken brengt van Emilia Galotti, Gotthold Ephraim Lessings klassieker over het zedige burgermeisje dat wordt geschaakt door de wellustige prins.

Met die vorm op zichzelf is weinig mis. Van de sterke soundscape tot de uitgekiende belichting. De personages lopen rond met witte gezichten en roodomrande ogen. Als vampiers die te lang geen bloed hebben gedronken. Zo nu en dan barsten ze uit in een dansje. Al kan het eigenlijk geen uitbarsten heten, vastgeketend als ze zitten in een strak synchrone choreografie. Het herinnert aan de enscenering die Susanne Kennedy maakte bij het Nationale Toneel, waarin de personages uit het stuk leken vast te zitten in een eindeloze loop. Alsof wij, toeschouwers, hen ertoe veroordeelden telkens opnieuw hun verhaal te vertellen.

Die implicatie van het publiek leidde tot een intensiteit die in deze enscenering regelmatig achterwege blijft. Als Orsina haar intrede doet, veert de voorstelling weer even op, dankzij het bijna bezeten spel van Keja Klaasje Kwestro. Maar het kan niet verhullen dat het de voorstelling ontbreekt aan een sterke spanningsboog, waarbij inhoud en vorm naast elkaar bestaan, de laatste soms letterlijk als intermezzo voor de eerste.

En ook de inhoud overtuigt niet volledig. De aanvankelijke onschuld en zedigheid worden door Bjørseth goed neergezet. Met het suikerspinroze ronde bed en de kinderlijke naïviteit van Diewertje Dirs vertolking van Emilia. Het probleem is dat er weinig tegenover die onschuld staat. Er waren momenten dat ik dacht aan The Neon Demon, de film van Nicolas Winding Refn over een meisje dat haar onschuld verliest in de modewereld van Los Angeles. Ontdekt dat seksualiteit een wapen is.

Ook Emilia wordt zich bewust van haar seksualiteit en het effect daarvan op anderen. Van de potentieel destructieve kracht van seks, die haar vader de uitroep ontlokt dat hij zijn Emilia liever ziet verdwijnen in de diepste kerker dan haar achter te laten op het lustslot van de prins. ‘Verleiding is geweld’, merkt een van de personages op. Maar waar Refn dat geweld radicaal en gruwelijk mooi zichtbaar maakt, daar blijft het in Emilia Galotti buiten beeld. Waar we mee achter blijven zijn personages die praten over lusten en listen terwijl de vorm blijft steken in brave onschuld en een Emilia wier bewustwording nooit de vorm en diepte krijgt die de bloederige conclusie ervan vereist.

Foto: Sanne Peper