In Een vrouw blijft thuis spreken een jonge vrouw en haar stiefmoeder elkaar, niet lang nadat hun respectievelijke vader en echtgenoot is overleden. Het is bijzonder mooi hoe schrijver Nina Polak en regisseur Ada Ozdogan snelle, hoofdelijke dialogen inzetten om de emotionele stormen van de dochter te verhullen en tegelijkertijd bloot te leggen.

Daantje (Sophie van Winden) houdt haar onrust maar net onder controle. Nadat ze vanwege een plotselinge aanval van cold feet haar vriend heeft achtergelaten op het vliegveld, valt ze binnen bij haar stiefmoeder Stien (Ariane Schluter), met wie ze een enigszins stekelige relatie lijkt te hebben. De vader van het gezin, net als Stien psychotherapeut van beroep, is kort geleden overleden, en zijn afwezigheid hangt als een geest tussen de twee vrouwen in. Stien is klaar om verder te gaan met haar leven, terwijl Daantje nog behoorlijk wat met haar vader heeft uit te vechten – wat ze vervolgens dus met Stien doet.

In een sobere enscenering – de twee acteurs delen het podium alleen met een stapel lp’s, een klassieke leren fauteuil en een indrukwekkend lichtkunstwerk (ontworpen door Miek Uittenhout) dat boven hun hoofd hangt – geeft regisseur Ada Ozodogan de teksten van schrijver Nina Polak alle ruimte. Afgezien van een geestige, maar ook wat overbodige beginscène waarin Daantje een recensie van haar meest recente videowerk leest, bestaat het stuk uitsluitend uit gesprekken tussen haar en Stien. De manier waarop Van Winden en Schluter de eerste scènes spelen doet denken aan de dialogen van Aaron Sorkin, zo snel dienen de acteurs elkaar steeds van repliek: de wervelwind van taal, ideeën en halve en hele verwijten die Daantje aan Stien opdringt is overweldigend, en noch haar stiefmoeder noch het publiek krijgt enige ademruimte.

Nog meer dan in de tekst zelf wordt zo de onderliggende existentiële paniek van Daantje voelbaar. Als Stien het even genoeg vindt geweest en zij haar stiefdochter alleen op de speelvloer achterlaat, verliest Van Winden zich in een heftig dansduet met de lichtinstallatie boven haar hoofd: na zoveel taligheid-als-rookgordijn voelt het als een emotionele ontlading. Het is bijzonder knap hoe Ozdogan en de spelers het publiek in de onderstroom van Daantjes gemoedstoestand meenemen.

Aan de andere kant zorgt de extra aandacht voor het personage van Van Winden ervoor dat het delicate evenwicht in de theatertekst iets te veel naar haar doorslaat. In tegenstelling tot het script gaat de voorstelling Een vrouw blijft thuis veel meer over Daantje dan over Stien, en de voorstelling zakt enigszins in als we uiteindelijk meer over het personage van Schluter te weten komen. Waar de acteur excelleert als ze op nuchtere wijze op het geraas van Van Winden reageert, blijft ze te veel aan de oppervlakte als Stien haar eigen worstelingen en kwetsuren met haar stiefdochter deelt. De literair geformuleerde gedachten rollen te makkelijk van haar tong, waardoor de scène enigszins kunstmatig aandoet.

Dat leidt echter niet af van het kloppende hart van Een vrouw blijft thuis: de boeiende interactie tussen de twee hoofdpersonages. De hoge energie van Daantje wordt door Stien vakkundig gepareerd met heldere en directe communicatie: ze laat zich niet verleiden om in de gevoelsstroom van haar stiefdochter mee te gaan. Hoewel ze daarmee voor Daantje een voorbeeld van emotioneel evenwicht biedt, laat het stuk ook ruimte om de schaduwzijde van hun relationele dynamiek te overpeinzen. Houdt Stien Daantje ook niet in haar rol van impulsief kind gevangen doordat ze zelf alle kwetsbaarheid met haar ijzersterke ratio buiten de deur houdt? Roept de afwijzing van Daantjes grote emoties niet juist een steeds wanhopigere noodzaak in haar op om gezien te worden? In de relatie tussen stiefdochter en -moeder echoot de relatie tussen Daantje en haar vader na, die volgens haar ook grote moeite had om zijn angsten met haar te delen.

Het sterke aan Een vrouw blijft thuis is echter dat de voorstelling nooit in archetypische tragedie vervalt. We zijn allemaal beschadigd door onze ouders, sure, maar in het gesprek tussen Daantje en Stien is er ook steeds ruimte voor heling en liefde. De mogelijkheid van agency over onze eigen levens blijft altijd bestaan, ongeacht de pijn van het verleden.

Foto: Bart Grietens