‘Ik ben niet voor oorlog, ik ben voor vrede’, zegt Izzie als ze moet kiezen aan welke kant ze staat – Israël of Palestina – bij een potje straatvoetbal. Izzie is elf jaar, haar moeder heeft zich thuis opgesloten en Izzie zoekt troost en betekenis in het schetsboek van haar grootmoeder. Mariana Aparicio speelt de monoloog Duizend dochters, met livemuziek van Maat Saxophone Quartet.

De voorstelling begint in de grote, ronde piste van Carré met de vier saxofonisten van Maat, die afwisselend dromerige en wat meer opzwepende muziek spelen. Op de grond tegen de achterwand zit Izzie, in spijkerbroek en sneakers. Ze komt overeind en begint door de muziek heen te praten. Vooral in het begin is de tekst slecht verstaanbaar, zeker als muziek en tekst samenklinken.

Duizend dochters is geschreven door Melissa Knollenburg en geregisseerd door Nina Spijkers. Het is een eenmalige voorstelling, in het kader van Theater Na de Dam. Na enkele opzienbarende, soms opschudding veroorzakende voorstellingen, zoals die in 2023, waarin Jacob Derwig een personage met extremistische ideeën speelde, heeft de jaarlijkse voorstelling in Carré ditmaal een wat traditionelere insteek: een lief verhaal over de kracht van verbeelding en over de noodzaak om verhalen te blijven vertellen.

Wanneer haar grootmoeder Aliza is overleden, vindt Izzie in haar schetsboek de sporen van haar verleden. Aliza overleefde als enige van haar gezin de Holocaust. Ze praatte er nooit over, maar in een schetsboek tekende ze wat ze niet kon vertellen. Izzie probeert aan de hand van die tekeningen de herinneringen van haar grootmoeder te vangen.

Op het achterdoek wordt de boom van haar grootmoeder tevoorschijn getoverd: Noë Verschelde en Jorine Van Beek maakten geen letterlijke illustratie van wat Izzie ziet in het schetsboek, maar vertellen een eigen verhaal van steeds wisselende seizoenen.

Het kost Izzie de nodige moeite: ‘Soms zou ik het schetsboek wel door elkaar willen schudden: praat met me!’ Maar uiteindelijk lukt het haar steeds beter de verhalen over de onderduikgeschiedenis van haar familie tot leven te roepen. Aliza heeft van alles getekend, van onschuldige dennenappels tot de gebeurtenis in 1943, waar ze de rest van haar leven over zweeg: de brievenbus waardoor de gevreesde brief wordt bezorgd, een oproep voor het werkkamp voor haar broer. Het is het begin van een onderduikperiode voor Aliza, die op allerlei adressen belandt. Haar broer, de tante, haar ouders, ze komen geen van allen terug uit het vernietigingskamp Sobibor.

Aparicio is als Izzie voortdurend in beweging, tussen de saxofoonleden door, die een groot deel van de voorstelling zittend op hun kruk een vierkant vormen. De muziek is soms illustratief; dan klinkt er een enkele noot ter begeleiding van haar emoties, maar vaker wisselen tekst en muziek elkaar af. Op een paar fragmenten na, waar zij door de muziek heen praat en het helaas dus wat lastig te verstaan was.

Ze speelt Izzie met veel schwung en laat mooi zien hoe zij als elfjarige ergens tussen kind en volwassene zweeft. In de voorstelling springt ze heen en weer tussen het verleden van Aliza en haar eigen problemen in het heden. Zonder veel woorden wordt duidelijk dat ze even slim is als eenzaam. ‘Ik weet wel dat ik met een boom sta te praten, in plaats van met een dode oma’, zegt ze: ‘Ik ben niet gek, ik ben alleen.’

Het is voor het eerst dat Theater Na de Dam een voorstelling heeft geproduceerd voor kinderen vanaf 8 jaar. Ik zag – gelukkig – maar weinig kinderen in het publiek, want de voorstelling was echt te complex voor hen. Duizend dochters laat zien hoe belangrijk het is om het verleden te reconstrueren om te begrijpen wat er nu aan de hand is en hoe je daarmee om kunt gaan. Izzie wil niet hoeven te kiezen aan welke kant ze staat, ze wil vrolijkheid en mooie dingen. En vrede.

Beeld: Jorn Heijdenrijk