Het moet verleidelijk zijn voor elke theatermaker. Halbe Zijlstra, ooit als staatssecretaris voor cultuur de doodsvijand van bijna alle kunstenaars, valt als minister van Buitenlandse Zaken over een opschepperig, maar geheel verzonnen bezoek aan de datsja van Poetin. Wat zou je daar graag toneel over maken. Richard III eindigt als clown in het theater dat hij zo graag wilde afschaffen.

Gelukkig heeft de Utrechtse theatermaker Greg Nottrot zich wat dat betreft kunnen inhouden, hij slaagt er zelfs in Zijlstra’s leugens in een zinvol kader te behandelen. Dat doet hij in een geestige, effectieve, boeiende voorstelling die een beetje moeizaam De (orde) chaos van 2018 heet. Het is een eindejaarsvoorstelling zoals die in het kader van De Orde van de Dag al eerder collectief door de Utrechters zijn gemaakt. Nu zette Nottrot zich er in zijn eentje aan om uit heel veel plaatjes hèt beeld van 2018 te kiezen.

Dat moest natuurlijk in een tijd van fake news, nepfeiten en illusies een volkomen onecht beeld zijn. Keus te over en de voorstelling opent met een veelvoud van valse en hypocriete beelden, maar daaruit wordt een schijnbaar eenvoudige en eerlijke foto gekozen: Halbe Zijlstra moet zich in de Tweede Kamer verdedigen over zijn gelogen bezoek aan Poetin en weet zijn medepolitici niet te overtuigen, ondanks een steuntje van Rutte. Exit Zijlstra.

Maar daar blijft het niet bij. Greg Nottrot laat zich in deze voorstelling vertegenwoordigen door Martijn Nieuwerf van ’t Barre Land, die een enigszins nettere en geciviliseerde versie van Nottrot speelt. Nottrot zelf neemt vanachter een laptop alle andere rollen voor zijn rekening, obers, portiers, bewakers, maar ook bijvoorbeeld zijn geliefde en de directeur van het Zuidelijk Toneel Piet Menu, al ontkennen die laatste twee elke gelijkenis. Het geeft veel aangename verwarring, die op een mooi ingehouden hilarische manier wordt uitgebeeld.

Nieuwerf in de persoon van Nottrot, besluit te gaan doen wat Zijlstra niet heeft gedaan: op zoek gaan naar de datsja van Poetin aan de Zwarte Zee. Een onzinnige onderneming die wel veel bizarre ontmoetingen kan opleveren, zoals met een beeldschoon Russisch model op een vliegveld en met een Russisch-orthodoxe geestelijke in een vliegtuig. Er wordt niet alleen op het toneel gespeeld, maar er vindt ook een geraffineerd spel plaats met het publiek en met individuen uit het publiek. Of dat spontaan gebeurt of van tevoren is uitgedacht doet niet zoveel ter zake, soms ziet het echte er oprecht vals uit en soms is het valse niet van echt te onderscheiden. Toneel is de waarheid niet, is steeds weer de conclusie, die uiteindelijk ook iemand uit het publiek formuleert.

Die reis naar de datsja van Poetin hoeft helemaal niet waar te zijn, Poetin die een Nijntje in Volendams kostuum krijgt aangeboden mag ook best fantasie van de makers zijn, maar de apotheose, die ik niet wil verklappen, is zo geraffineerd en ingenieus, dat hij volstrekt werkelijkheid lijkt. Dat is precies een van de belangrijkste taken van toneel: ons te doen nadenken over wat echt is en wat niet. Via nepfeiten meer te leren over de werkelijkheid. Greg Nottrot doet dat briljant en onderhoudend, quasinonchalant en sympathiek.

Daniël van Klaveren deed de eindregie en Karl Klomp maakte het effectieve video-ontwerp. Marlies Hamelynck heeft een verrassend gastoptreden op video als een sympathiek dementerende grootmoeder van Nottrot. De voorstelling maakt in de hele maand december een uitgebreide tournee door Nederland. Tezamen laten ze Zijlstra en al die andere politici zien dat het werk van toneelmakers iets anders is dan de taak van de politiek. Daarmee gaan ze het gesprek aan op een heel ander niveau en stellen ze ook hun eigen werk ter discussie.

Foto: Moon Saris