De eersten is een geraffineerde sciencefictionvoorstelling van De Hollanders. Een rijke vertelling die existentiële vragen oproept. Neemt de mens zijn lot zelf ter hand, of schikt hij zich in zijn bestemming?
Ze zijn met zijn drieën en behoren tot de zevende generatie. Twee mannen en een vrouw leven in een van de buitenwereld afgesloten biosfeer. Vanaf hun geboorte belast met een missie: succesvol overleven om de toekomst van de mens ook buiten de aarde te garanderen.
Zijn de drie bionauten op zichzelf aangewezen? Nee, met enige regelmaat klinkt de stem van KOFAP, een kunstmatig intelligent besturingssysteem. KOFAP geeft coaching-achtige opdrachten aan de drie (‘reflecteer op toekomst!’ ‘Associeer snel: vader’). Daarnaast bestookt het systeem hen te pas en te onpas met meer en minder zinloze weetjes, data die in ruim 180 jaar is verzameld (‘75% van de deelnemers snijdt de wortels in plakjes’). De moderne sciencefictionvariant op de omgevallen boekenkast.
De Hollanders is een theatercollectief van jonge makers. Al eerder werkten ze samen met Spinvis, die nu opnieuw tekende voor de tekst en de (spaarzame) muziek. Joost van Hezik regisseerde het stuk. De groep heeft zich voor De eersten laten inspireren door een experiment, begin jaren negentig uitgevoerd in de Verenigde Staten: Biosfeer 2. De plannen van Elon Musk rond bemande Marsmissies geeft de voorstelling een actuele glans.
De eersten is een rijke vertelling die existentiële vragen oproept. Neemt de mens zijn lot zijn zelf ter hand, of schikt hij zich in zijn bestemming, de missie? En wat is het lot van de eenling die tegen de stroom probeert op te roeien?
Rijk aan ironische spitsvondigheden is deze voorstelling, waarin we de subtiele hand van Spinvis herkennen. Neem de conceptie van baby-bionaut, aankomend lid van de beoogde achtste generatie. De vrouw liggend op haar rug op tafel, via draden verbonden aan een geel koffertje. KOFAP leidt de drie langs de procedure – keuze geslacht, haarkleur, figuur, lengte, ras (‘honderd procent van de deelnemers koos voor een Kaukasisch Noord-Europees uiterlijk’). Humoristisch en naargeestig tegelijk.
Het interieur is sober en steriel en wit overheerst. Wit is het licht dat in een grote cirkel boven de bionauten hangt, wit de kleur van de mantelkleding en de sneakers. Grappig zijn de subtiele knipogen naar huiselijkheid en burgerlijkheid met de groentesoep en het geluid van het snijden van worteltjes. Grimmig wordt het over de helft van de voorstelling, als de plotwending daar is, vrij laat eigenlijk. De dwarsdenker van de drie stelt de missie ter discussie, en zelfs KOFAP (‘Kan het zijn dat jij bent gereset?’). Stelt het systeem de mens op de proef of de mens het systeem?
Het spel van de drie jonge acteurs – Thomas Höppener, Imke Smit en David van Uuden – is fijn, subtiel en gedoseerd. Datzelfde geldt voor de tekst en de muziek. De eersten is een sciencefictionvoorstelling die je niet raakt in het hart maar wel knap in elkaar zit. Intelligent en geraffineerd geconstrueerd.
Foto: Maartje Strijbis
