In de mooiste bossen van Nederland, kun je altijd worden gewekt door geluiden van oorlog. Onze mooiste heidevelden, tot aan de Veluwe aan toe, zijn aangewezen als militair oefengebied. Met op de achtergrond geluiden van overvliegende straaljagers en hier en daar een paar geweerschoten brengt PeerGroup in samenwerking met RTV Drenthe en het Nederlands Militair Historisch Instituut een stukje van het militair verleden van Nederland terug naar Havelterberg met de theatrale wandelroute De Bom. 

Om bij de start van de route te komen, stap je – benoemd tot verse dienstplichtigen – met je groepje in een oud militair voertuig: een ‘dikke DAF’ die je hobbelend en met ronkende motor naar het verleden transporteert. Uit de rugzakken van twee routebegeleiders (dienstplichtigen) klinkt een audiovisueel spel van Pascal van Hulst. Je waant je compagnon van de dienstplichtige Anne, die belast wordt met de taak om de Amerikaanse kernkoppen te bewaken. Eindeloze dagen van patrouilles, waarin geen vijand komt opdagen, en enkel bosdieren en protesterende burgers voor de nodige reuring zorgen.

Vijf ooggetuigen, elk prachtig gesitueerd in het Drentse bos, vertellen hoe het er op de Havelterberg aan toeging in de jaren tachtig. Overal langs de route zijn figuranten in militaire kostuums gepositioneerd, die het bos als vanouds bewaken en levensgevaarlijk doen voelen. Zo laat PeerGroup het publiek een krachtige metamorfose ondergaan, waardoor het verleden en heden haast logisch door elkaar heen gaan lopen. Militairen van vroeger naast oudere dames met rollator die er vroeger ook hun hondje al uitlieten – je gaat er helemaal in mee.

Binnen die context zie je vijf korte voorstellingen met zeer uiteenlopende perspectieven op de situatie, allen kritisch. De politiek, de nieuwe generatie, een omwonende, een dienstweigeraar en de ijskoude feiten over de verwoesting die een kernkop aanricht. Even afwisselend zijn de theatrale stijlen: de één speelt een scène, de ander een monoloog, soms kluchtig, soms tragisch, maar altijd direct in contact met het publiek.

De rode draad van Van Hulst geeft je een eigen perspectief om vanuit te kijken: dat van dienstplichtige. Hierdoor krijg je, ondanks de sterk voelbare kritiek op (de besluitvorming rond) de kernkoppen, ook veel empathie voor de argeloze jongens die symbool kwamen te staan voor het beleid, en die allerlei protestacties voor de kiezen kregen.

In het meest actuele stuk van Wendy Viel delen jongeren namens de nieuwe generatie rake klappen uit. Er is volgens hen sinds de jaren tachtig weinig veranderd, ondanks dat de kernkoppen zorgden voor de grootste protestacties die het land ooit gezien heeft. Nog steeds is het een publiek geheim dat er kernkoppen opgeslagen liggen in Nederland. Woedend zijn ze, over zo veel zaken, maar ze voelen zich machteloos en protesteren voelt zinloos. ‘En het enige dat jullie straks meenemen van deze voorstelling, is hoe leuk het was om in een legervoertuig te mogen rijden’, sneren ze.

Het was zeker leuk om een keer heen en weer geschud te worden in een dikke DAF en om te zien wat voor ravage de zware wagens aanrichten op de zanderige weggetjes. Maar de voorstelling bevat beslist meer om op te reflecteren, dan alleen het ritje ernaartoe.

Foto: Knelis