Machine de Cirque zuigt je vanaf de eerste duizelingwekkende bijna-val van een van de acrobaten mee van ijzingwekkende spanning naar lachen tot je kaken pijn doen ****
Ruim drie jaar na het imponerende Cirque de la Faim komt het Zwolse gezelschap The Young Ones met een nieuwe circusvoorstelling. Deze keer niet over honger, maar over wat je daar tegen kan doen. Eten dus. Plaats van handeling is nu geen Europees slagveld, maar een duizendsterrenrestaurant, De Kosmos genaamd.
Om met de deur in huis te vallen: in vorm en inhoud kon het contrast niet groter zijn. Waar hun eersteling een wonder van inventiviteit was, is Cirque de la Decadence een veel te lange en te volle voorstelling over oerkrachten die de geschiedenis van de mensheid beheersen.
De directe aanleiding voor het verhaal is het aanstaande vertrek van The Young Ones uit de voormalige St. Michaelskerk, de plek waar ze de afgelopen zes jaar hun thuishaven wisten. Schrijver Paul Feld zag in de opkomst en ondergang – eh, sorry, verloop – van de groep een mooie aanleiding leeg te lopen over thema’s als oerkrachten, liefde, hoop en vernietiging.
The Young Ones gaat na deze voorstelling verder als stadsgezelschap van Zwolle, nauw verbonden met De Zwolse Theaters. In een ronkende verklaring over deze gedwongen verhuizing wordt onder andere gerept van ‘een alliantie die invulling gaat geven aan een nieuw idee over het inrichten van de culturele infrastructuur in de stad’. Het klinkt als een in jargon gegoten bezweringsformule.
Cirque de la Decadence (het accent aigu is om onduidelijke redenen gesneuveld) ademt uit al zijn poriën ook die twijfel. Met deelname van tientallen jonge acteurs en een volledige verbouwing van de kerk, zou je een optimistische spektakelvoorstelling verwachten. Een hoopvol afscheid, op naar de toekomst! Maar het is juist de zwartgalligheid die domineert. Alsof maar al te goed wordt beseft dat een unieke vrijplaats wordt geliquideerd.
Feld heeft naar hartenlust gegrasduind in de Griekse mythologie en met name gebruikgemaakt van het verhaal van Uranus, Gaia en hun zoon Kronos. Kronos die zijn vader castreert, zijn eigen nageslacht in de enorme ketel met oersoep gooit en tiranniek heerst over zijn rijk: Feld stopte het er allemaal in. En nog veel meer. Zijn Furiën, drie kwaadaardige vrouwen, zijn een damestrio dat met lieve liedjes de handelingen becommentarieert. Nyx en Eros, die symbool staan voor vernietiging versus hoop en liefde, duiken te pas en te onpas op.
De tientallen jonge spelers van The Young Ones mogen telkens in groepschoreografieën de handelingen illustreren. En eten opdienen. Want in de uitwaaierende show is ook nog een driegangenmaaltijd (met oersoep, hete bliksem en hemelse modder) opgenomen. Bij elke gang maken we een sprong in de tijd zodat de strijd tussen bevolkingsgroepen ook nog een strijd tussen generaties wordt.
Het is teveel. Met drie regisseurs op de stoel bleek het moeilijk keuzes maken dus is alles gebleven. Daardoor duren scènes te lang of voegen ze niets toe. De collectief gezongen Internationale, de verwijzingen naar de actualiteit, de geluidsband met indrukwekkende effecten. Het is pure overkill.
Maar uiteindelijk is de slotscène misschien nog wel het frappantst. Op een verder lege piste staat een doodskist opgesteld. Daarin ligt ‘de hoop’. Eros wil de hoop vrijlaten, Nyx niet.
Nyx krijgt haar zin.
Dat stemt niet bepaald, eh, hoopvol.
Foto: Charlie Feld
De beschrijving van ‘een doodskist waarin de hoop zit opgesloten’ is naar mijn mening ietwat kortzichtig. Té kortzichtig, durf ik te zeggen, om er een dergelijke conclusie uit te trekken en er een titel op te baseren.
De doodskist in de slotscène verbeeldt de Doos van Pandora. Volgens de mythe bevatte deze kist louter ellende; zorgen, ziekten, rampen etc. Al dit ongeluk wordt bij het openen van de kist over de aarde en het menselijk bestaan uitgestrooid. ‘De hoop’ is het enige dat in de kist achterblijft. Eros laat ‘de hoop’ er aan het eind inderdaad niet uit, opdat het altijd beschermt blijft en nooit vernietigd kan worden. Dat stemt juist zeer, eh, hoopvol, als je het mij vraagt.
Om met de deur in huis te vallen: wat een stijlloze “grap” over de zogenaamde ondergang van The Young Ones, een groep die juist met hart en ziel overeind blijft – óndanks de huidige cultuurafbraak. Ik had meer verwacht van de Theaterkrant.
Cirque de la decadence is een verademing tussen het enorme aanbod aan pretentieus teksttheater dat in Nederland domineert. Spectaculair, spannend en vol overgave gespeeld, niet alleen door de professionals (die ook ooit bij The Young Ones begonnen, voordat zij werden aangenomen op verschillende toneelscholen), maar ook de jongeren en kinderen (sommigen niet ouder dan tien!) staan te spelen met een intentie waar men bij menig BIS gezelschap een puntje aan kan zuigen. Dat afdoen als “mogen illustreren en eten opdienen” doet deze jongeren en de rijke enscenering geen recht. Die massa’s zijn geen illustratie maar vertellen het verhaal. Ze zijn juist daarom onmisbaar.
Zwartgalligheid wordt inderdaad niet geschuwd, maar kom op, kijk eens even naar de wereld op dit moment. Ondanks dat eindigt de voorstelling optimistisch: de hoop blijft juist in de doos van Pandora. Beter opletten volgende keer.
Dikke bullhshit. Was gewoon weer een topvoorstelling zoals altijd!
Juist de thematiek van furiën en het kanaliseren van woede en een tweedeling in een zieke samenleving is actueler dan ooit. ( lees bijv het onlangs uitgekomen boek Woede en vergeving van de beroemde Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum er maar op na en het beroemde boek van de Belgische psychiater Dirk de Wachter: Borderline Times ) The Young Ones staat met deze voorstelling met beide benen in deze tijd vol en voelt de tijdgeest haarfijn aan, soms inderdaad zwartgallig maar zeker ook met humor. En ja , de voorstelling is wat lang. Maar om zo’n negatieve recentie te schrijven over een première waarin veel amateurs spelen vind ik onder de gordel En om een volle zaal als negatiefste kenschetsen vind ik helemaal hilarisch. Wees blij dat de voorstellingen van The Young Ones zo goed lopen
Tja, wat moet je nu met zo’n recensie… Ik het idee dat ik een totaal ander theaterstuk heb gezien. Natuurlijk was het groot en bombastisch, maar dat was nu juist de intentie: afsluiten in de kerk met een knal. En het verhaal, tja als je goed had geluisterd beste recensent…
Natuurlijk was het een volle voorstelling – The Young Ones hadden immers aangekondigd dat ze nog één keer op hun oude locatie alles uit de kast zouden halen, en dat hebben ze gedaan! De schitterende decors, de kostuums, de rekwisieten, de stunts, de muziek, en dit alles tegen de achtergrond van het bestekgekletter van de smikkelende toeschouwers op de eerste rij, zorgden voor een waar spektakel dat geen minuut verveelde. De fantastische inzet van de jonge spelers afdoen als “groepschoreografieën” doet deze groep ernstig tekort. Ook het verhaal had ik heel anders geïnterpreteerd. Voor mij was de kern: uiteindelijk blijft niets zoals het is, en of dat reden moet geven tot hoop of wanhoop is geheel aan de toeschouwer, dat wordt (gelukkig) niet voorgekauwd. Zo zie je maar, zoals de betekenis van de doos van Pandora al eeuwenlang aanleiding geeft tot filosofische bespiegelingen, was ook deze voorstelling voor velerlei uitleg vatbaar. Dat lijkt me eerder een compliment dan een punt van kritiek.
Op de recensie van Luuk Verpalen (oh er is een a weggevallen in lukk’s achternaam) rust auteursrecht. Dat is een overbodige toevoeging; er zullen slechts weinigen zijn die deze recensie zouden willen overnemen, dunkt me.
Wat een zwartgallige recensie. Ik heb genoten van de energieke en dynamische voorstelling en ondertussen lekker gegeten. Het lijkt erop dat betweterige Luuk Verpaalen het verhaal naar zijn eigen hand had willen zetten. In een wereld waar krachten als Poetin, Trump, Erdogan, Wilders en Le Pen meer ruimte op het podium krijgen, komt The Young Ones met een theaterstuk dat aan de actualiteit refereert.
De voorstelling laat op een wervelende manier kennismaken met het ontstaan van de wereld volgens de Griekse mythen. Het zit vol humor en verwijzingen naar de huidige tijd. De show gaat in volle vaart. Door het grote aantal spelers zit het vol energie en dynamiek. Het is bewonderingswaardig hoe zelfs de kleinsten tot in detail overtuigend weten te acteren.
Het stuk is een passende afsluiting van de periode die de Young Ones in de georganiseerde chaos van de Michaëlkerk doorbracht. Vanuit die oersoep zijn bijzondere projecten ontstaan, groot en klein. Als stadstheater van Zwolle staat een nieuwe uitdaging te wachten. The Young Ones laten zien dat ze klaar zijn voor deze stap.