Zowel op het grote doek als online biedt Cinedans een mooi overzicht van kruisbestuivingen tussen dans en filmkunst. Het dansfilmgenre is volop in ontwikkeling en de variatie in uitdrukkingsmogelijkheden lijkt vooralsnog eindeloos.

De tijd dat dansfilms weinig meer waren dan registraties van bestaande theaterchoreografieën ligt geruime tijd achter ons. In de films die worden vertoond in de verschillende programma’s van Cinedans dragen de specifieke mogelijkheden van de filmkunst wezenlijk bij aan het artistieke resultaat. Het meest in het oogspringende choreografische element is natuurlijk de cameravoering, vooral in die gevallen waarin een bewegende camera zelf onderdeel wordt van de dans. Denk bijvoorbeeld aan de klassieke, in één virtuoos shot gedraaide openingsscène van de musical La La Land (2016). Maar ook montage en kadrering kunnen een filmsequentie laten swingen zonder dat er ook maar een pas gedanst hoeft te worden.

Hoe spannend kadrering kan werken laat choreograaf en regisseur Merel Severs zien in To be Present but Sometimes Forgotten. In close-up zien we het gezicht van Severs zelf, die een Engelse tekst declameert. We horen doffe klappen en zien aan haar gezicht dat ze zich schrap moet zetten voor lichamelijke impact. Maar wat haar precies raakt en waar, dat blijft buiten het oog van de camera. Dat blijft zo, wanneer zij van plaats wisselt met Princess Isata Hassan Bangura.

De korte film is een bewerking van de theatervoorstelling Coerced and Freely Given (2024). Het tafereel dat op het filmdoek zo indringend close uitpakt werd door Marijn Lems in zijn Theaterkrantrecensie aldus beschreven: ‘In een vroege scène draagt Severs een poëtische tekst voor, terwijl ze hard en herhaaldelijk door Bangura in haar buik wordt gestompt, alvorens de rollen om te draaien.’ In de gefilmde versie krijg je dat dus niet te zien, maar je voelt het als kijker wel met je hele lijf – ook al omdat het geluid van bokshandschoenen op aangespannen buikspieren met beukend volume uit de speakers dreunt. Als de camera meer afstand neemt zien we hoe Severs en Bangura samen met Matilde Tommasini een vechtsportdans laten ontstaan temidden van zwaaiende bokszakken. Het ritmische gebons levert een indringende fysieke ervaring op, die echt wel in een bioscoopzaal moet worden beleefd.

To be Present but Sometimes Forgotten was een van de drie films die tijdens de openingsavond integraal werden vertoond. Het team dat onder aanvoering van festivaldirecteur Martine Dekker ieder jaar weer met een boeiende programmering komt houdt overduidelijk van alle films die te zien zijn. Maar met het achter elkaar vertonen van een stroom korte filmfragmenten bewijzen ze geen van de aangekeilde films een echte dienst. In plaats van deze best wel lange teaserpresentatie had ik liever een openingsvoorstelling gehad met scherpere keuzes.

Zo had ik dolgraag het in de internationale studentencompetitie draaiende Syncope in zijn geheel willen zien. In een opzwepende wisselwerking tussen groepschoreografie en montage schetst de Duitse regisseur Linus von Stumberg een ontluisterend beeld van machtsmisbruik en grensoverschrijdend gedrag in de besloten sfeer van een dansgezelschap. Het verhaal neemt een sinistere wending die ik niet zal spoileren. Wat ik wel kan zeggen is dat de film terecht kritische noten kraakt over de rol van de kunstjournalistiek bij het in stand ouden van het beeld van de geniale excentrieke kunstenaar. Juist die beeldvorming draagt bij aan de permissiestructuur voor machtsmisbruik binnen kunstinstellingen.

Cinedans FEST loopt nog tot 23 maart 2025 in Eye Filmmuseum, A Lab en Tolhuistuin in Amsterdam. Van 21 t/m 30 maart is een groot deel van het programma ook online beschikbaar.