Het dorpje Grafton, de plaats van handeling in Beren, kwam twee keer in het nieuws. De eerste keer, toen libertijnen de plaats bezetten om zich te ontworstelen van overheidsbemoeienis en het belastingsysteem. En een aantal jaar later, toen inwoners en zwarte beren met elkaar in de clinch raakten. In Beren laat Wunderbaum zien hoe die twee gebeurtenissen alles met elkaar te maken hebben.   

De voorstelling is gebaseerd op het journalistieke boek A Libertarian Walks Into a Bear: The Utopian Plot to Liberate an American Town (And Some Bears). Bevlogen idealist John Connell kocht een gebouw in het plaatsje Grafton, doopte het om tot libertijnse kerk en predikte daar dat mensen intrinsiek goed zijn. ‘Logic and reason’ zal ervoor zorgen dat mensen elkaar zullen helpen met hun geld. Het belastingsysteem van de overheid maakt mensen volgzaam en mak. 

Dat deze mensen er in elk geval niet in slagen zichzelf te organiseren, komt rechtstreeks tot uiting in het groeiende berenprobleem. Eigenhandig veroorzaakt door het gebrek aan consensus over een afvalsysteem. En één bizarre dame in het bijzonder, Donut Lady, die de beren donuts voert en hen kennis doet maken met suiker en vet.  

In de voorstelling volgen we Connell, Donut Lady en een paar andere vreemde snuiters, die het plaatsje Grafton komen hervormen. Allen, inclusief de beren, karikaturen van zichzelf. Op band horen we de mooie Amerikaanse stem van Davis Freeman, die als fish and game warden hun beweegredenen toelicht, als was hij de verteller uit Onder het Melkwoud. Maartje Remmers playbackt hem op toneel, inclusief plaksnor, uniform, bevermuts en grote zonnebril.

Zo nu en dan gaat deze vis- en jachtopziener conversaties aan met de inwoners. Keer op keer legt hij uit hoe je beren op afstand houdt, voorspelt hij hoe het zal aflopen en doet hij pogingen het probleem te deëscaleren. Tevergeefs. So much for logic and reason. 

Wunderbaum heeft met deze rationele verteller een fijne vorm gevonden om de waargebeurde geschiedenis mee te theatraliseren. In de dystopisch ingerichte kas van OASE Rotterdam zie je met koude tenen het hele verhaal verteld rondom een aftandse kermisattractie, ‘shooter wanted’. Verlicht door TL-balken en een goedkoop knipperende geluidsbox, brengen de vijf acteurs van Wunderbaum de Amerikaans-libertijnse gemeenschap, met hun voorliefde voor wapenbezit, in beeld. 

De voorstelling doet nauwelijks pogingen empathie op te roepen voor het verzetsgroepje, dat de hulp van de warden keer op keer weigert. Het zijn individuen met eigen belangen, die langs elkaar heen praten, met hun eigen monoloog. Verbonden zijn ze enkel door één zelfzuchtig standpunt: geen belastingen betalen.

Zo kijkt het als een vermakelijk persiflage op libertijnse filosofie, waarin veel herkenbare argumentaties voorbij komen uit de coronadiscussies van de afgelopen tijd. Wat betreft karma en leedvermaak werkt het mogelijk helend voor de één, de ander brengt het niet dichterbij.

Foto: Fred Debrock