De burgemeester van Loppersum – de ‘aardbevingsburgemeester’ – en zijn charmante secretaresses delen zelfbouwhuizen uit: de toeschouwers van de voorstelling Beef mee! door PeerGroup en YoungGangsters kunnen die aardbevingbestendig ter plekke in elkaar vouwen en zo u wilt voorzien van ramen, deuren, of steunbalken.

De toeschouwers in deze interactieve familievoorstelling worden, na een vragenrondje, ingedeeld in ‘Groningers’ (deze krijgen een groene sticker op de jas) en ‘import’ (rode stickers). In het midden van hoeve De Plaats Melkema, een imponerende negentiende-eeuwse boerenhoeve, hangt aan kabels een maquette van het dorp. Aardbevingsbestendig? Na een korte, hevige beving gaan de huizen tegen de vlakte, breken de kartonnen muren, storten daken in.

Met de voorstelling Beef mee! hebben PeerGroup en YoungGangsters een schitterend onderwerp te pakken voor locatietheater. Ze worden bijgestaan door jonge acteurs van De Noorderlingen. De Plaats Melkema, waar een restaurant was gevestigd, is op 16 augustus 2012 getroffen door de zwaarste beving ooit in Nederland gemeten, 3,6 op de schaal van Richter. Deze beving richtte enorme schade aan, bovendien ruïneerde het de levens van vele tientallen getroffenen. De Plaats Melkema kan als restaurant niet meer worden gebruikt. Gemeente Loppersum is het hart van het Noord-Nederlandse aardbevingsdrama, gelegen in het Hogeland boven de stad Groningen.

Tijdens de voorstelling krijgen we enkele wetenswaardigheden aangeboden, zoals de eerste beving van 26 december 1986. Ook de miljarden die door de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij) werden verdiend, en dus door de Staat der Nederlanden, met de vondst én winning, sinds 1959, van de reusachtige gasbel. Toch, voor wie de berichtgeving over de schade volgt, heerst er vooral veel tragiek in het noorden. De bureaucratische strijd tussen getroffenen en de NAM is voor de slachtoffers een vervreemdende, beklemmende en vooral deprimerende ervaring.

Toch wil Beef mee! voor alles een vrolijke, optimistische voorstelling zijn. Als raamvertelling fungeert de keuze voor Groninger van het jaar. Wie is dat? De burgemeester die voor alles rust en orde predikt maar geleidelijk het vertrouwen van de bewoners verliest? Of is het boer Melko Gibbema die in opstand komt tegen het arrogante, bureaucratische gesjoemel van het NAM-personeel? In de radioshow van Radio Opgeschud zal de bekendmaking worden uitgezonden. Radiomakers Coby en Maarten gedragen zich als heuse verslaggevers als er een beving plaatsvindt, met mogelijk het eerste dodelijke slachtoffer, Siebe, de zoon van boer Gibbema. Ook vindt er een luchtige toeristische rondleiding plaats door het rampgebied: toeristen in zomerse hoeden genieten van de ingestorte huizen. Het toneeldorp heet niet Huizinge, zoals in het echt, maar Trullum.

De spelers zijn uitstekend en nodigen de toeschouwers met verve uit deel te nemen aan het verhaal. Met een treffende overdaad aan energie maken ze het spel boeiend en herkenbaar, zeker voor 8+ toeschouwers. Rutger Remkes is geweldig als boer die alles is kwijtgeraakt. De burgemeester (Joost Bolt) weet zich op ingenieuze manier telkens nét onzichtbaar te maken als hij hard nodig is, bijvoorbeeld door zich in te wikkelen in rood-wit geblokt veiligheidslint. Coby van Radio Opgeschud (Dora de Moor) en de beide secretaresses (Emma Vermeulen en Marte Leijdekkers) slepen het publiek telkens weer het verhaal in, door ze te steeds te inviteren op de speelvloer.

In het tweede deel van de voorstelling verhuizen we naar een andere plek, en daar voltrekt zich de echte aardbevingsramp. Het gevolg is zoveel strijd, dat de spelers elkaar in een gevecht van vele minuten lang tegen de vloer slaan en schoppen. Uiteindelijk wint optimisme het en spreekt zoon Siebe verzoenende woorden uit.

Alle theatrale vindingrijkheid en spelersvernuft zijn heerlijk als schouwspel. Maar de werkelijkheid is vele malen wranger, wreder, pijnlijker. Af en toe breekt er bijtende ironie door, zoals in de scène waarin een heuse ‘scheurcontroleuse’ tegen slachtoffers zegt dat ze ‘weliswaar in aanmerking komen voor medische en psychische ondersteuning als ze kunnen aantonen dat ze de scheur niet zelf hebben gemaakt’.

Regisseurs Lotte Bos en Annechien de Vocht, die samen YoungGangsters vormen, hebben zowel in tekst als regie al te controversiële aspecten van het aardbevingsdrama vermeden. Het lijkt zelfs of de tragedie behoorlijk wordt verzacht en vergoelijkt. Voor het jonge publiek is dat wellicht zeer aantrekkelijk, maar het had dieper mogen snijden en harder mogen aankomen. Voor het tempo is het goed dat er vele verhaallijnen zijn, maar hierdoor mis je als toeschouwer de focus. De menselijke ramp achter de tektonische ramp is groot, maar te weinig zichtbaar. Hierdoor ontstaat weliswaar toegankelijk toneel, maar ook ondiep toneel.

Foto: Reyer Boxem