In Atmen zet de Britse regisseuse Katie Mitchell haar spelers op een fiets. Zo produceren zij zelf de stroom voor het licht en de geluidsversterking van de voorstelling. Terwijl de twee hoofdrolspelers vijfenzeventig minuten lang trappen, ontvouwt zich een dramatisch liefdesverhaal waarin de levensenergie voortdurend op de proef wordt gesteld.

Wat heeft de klimaatverandering van doen met de geboorte van een baby? Als we stilstaan bij hoeveel energie elke nieuwe aardbewoner verbruikt, dan is het antwoord helder: veel. Maar of het een reden is voor partners om geen kinderen te nemen, valt te betwijfelen. Kinderen wil je of wil je niet. Onthouding is geen milieukwestie, eerder een voldongen feit of een bewuste keuze al dan niet ingegeven door jeugdervaringen, trauma’s of anderszins. Maar met dit gegeven heeft de Britse schrijver Duncan Macmillan wel een absurde insteek gevonden voor een avondvullende dialoog. In de IKEA vangt het gesprek aan. Een jonge vrouw en een jonge man spreken zich uit over hun kinderwens, maar onder die twijfel ligt een grotere onzekerheid. Ze lijken vooral nog niet klaar met zichzelf.

In pakkende dialogen, die zo uit een RTL-serie gesneden zouden kunnen zijn, zet de voorstelling de relatie centraal. Atmen is als een roman uit de boeketreeks en Macmillan schroomt niet de heteroseksuele clichés uit te melken. Zij is een zeurpiet en hij denkt niet na. Zij wil gevoelens zien en hij heeft geen idee waarover ze het heeft. Ondertussen verplaatst de dialoog zich bijna ongemerkt van de IKEA naar het bed en dat allemaal terwijl het publiek de spelers alleen maar ziet fietsen. Het concept van Atmen is dan ook geniaal. De twee hoofdrolspelers hebben ieder hun eigen plateau, hun eigen fiets en hun eigen lichtsysteem. Fietsen ze harder dan is hun plateau feller uitgelicht en andersom. Naast elk plateau plaatst Mitchell nog twee fietsers, die af en toe hoorbaar ademen door de microfoon en daarmee het gebeuren van licht commentaar voorzien. Het is allemaal redelijk subtiel en hun rol is ondergeschikt.

Een miskraam, een relatiebreuk, een nieuwe heimelijke ontmoeting en een verrassende verzoening. Vooral de ingenieuze tijdstransities, waarin een vrijpartij naadloos transformeert in een wee, zorgen dat je erbij blijft. Hoe geniaal ook, door de conceptuele aanpak slaat soms ook de verveling toe. Wat overblijft is een hoorspel, waarin vooral het verhaaltje, dat veel te keurig eindigt, overheerst. Mitchell is een regisseuse die graag theater met film verbindt. Voor Atmen – net als The forbidden zone een voorstelling van de Schaubühne – liet ze haar camera’s thuis en werkte ze juist uiterst energiezuinig. Het hele decor is van gerecycled materiaal. Zo zou je ook kunnen kijken naar de inhoud van het verhaal, waarin een aantal thema’s heel expliciet terugkeren.

Leven is ademen. Maar hoe leef je in een maatschappij die zichzelf verstikt? En hoe houd je jezelf staande in verstikkende relaties? Het is de paradox waar de voorstelling mee speelt. Atmen, dat overigens in het Engels de titel Lungs meekreeg, zit zonder meer goed in elkaar. Te goed bijna, verstikkend goed wellicht. Het overwegend jonge Schaubühnepubliek, dat de voorstelling in dit tweede seizoen bezocht, voelde zich bijzonder aangesproken. Begin volgend jaar is Atmen te zien in de Amsterdamse Stadsschouwburg in het kader van Brandstichter.

Foto: Gianmarco Bresadola