‘U komt voor een reisadvies?’ vraagt een vriendelijke dame bij de ingang van wat op een dertien-in-een-dozijn-reisbureau lijkt te zijn, inclusief muffig roze-turquoise huisstijl, een lekker niksig logo en stapel foldertjes met reiservaring van de klanten die ons voor waren. ‘Een schot in roos’ en ‘Beste keuze ooit!’, getuige de roze lettertjes.
Anywhere but here is een interactief theatraal reisbureau voor emigranten-in-spe, dat je in een half uur tijd voorbereidt op de mogelijkheid tot emigreren, en bovendien meteen de ultieme bestemming voor je destilleert. Helemaal op maat gemaakt. De voorstelling – een concept van regisseur Karel Hermans – is onderdeel van festival Noorderzon in Groningen, dat deze zomer vanwege corona onder de noemer Noorderzomerprogramma in uitgeklede versie doorgang vindt. Eenmaal binnen begeleidt een aantal angstaanjagend sympathieke, robotachtige reisadviseurs de toeschouwer langs de verschillende haltes waar deze ervaring uit bestaat.
Een belangrijk onderdeel van de route is een persoonlijke intake met een van de reisadviseurs, die je achter een klinisch masker (de ervaring is zéér coronaproof) uiteenlopende meerkeuzevragen voorlegt over je gemoed, je persoonlijkheid en je toekomstdromen. Op een formulier vul je van tevoren in wie ze kunnen bereiken in geval van nood. Een speciale test – waarbij je liggend op een bankje in iets wat doet denken aan een MRI-scanner wordt gereden, waarna je wordt geconfronteerd met beelden van stranden en spelende jeugd – onderzoekt in hoeverre je überhaupt emotioneel in staat zou zijn tot emigreren. Een paar uur na de voorstelling volgt een email met daarin mijn persoonlijk reisadvies (Botswana) en een certificaat van bekwaamheid met betrekking tot de onthechting van de sociale omgeving.
Lange tijd overschaduwt de expliciete vorm de inhoud van de voorstelling. De klinische setting, de robotachtige reisadviseurs, de vaste routing – uiteindelijk krijg je niet echt de tijd en de ruimte om na te denken over wat emigreren voor jou zou kunnen betekenen.
Totdat je aan het einde ineens geconfronteerd wordt met een oude bekende, die je vraagt niet alleen maar met het land van bestemming bezig te zijn, maar ook even stil te staan bij wat (en wie) je daarmee achterlaat. In een integere, poëtische epiloog vindt Anywhere but here dan onverwacht een glimp ontroering – die bovendien een treffend en zeer welkom contrast vindt met de rigide onpersoonlijkheid van de gesprekken die je daarvoor voerde. Daardoor ontstijgt de ervaring op de valreep de stilistische vorm en word je aangezet je daadwerkelijk te verhouden tot wat voor jou van waarde is.
Dan word je op precies het goede moment weer buiten gezet; overvallen door dat laatste gesprek werkt de voorstelling, wandelend door de Groningse binnenstad, nog volop door.
Foto: Joran de Boer
