Antigone is een onverzettelijk eigenzinnige vrouw. Ook nu. We kennen haar uit Sofokles’ drama Antigone en uit ontelbare latere bewerkingen daarvan. Zij is de dochter van Oedipus en de zuster van zijn twee zoons, die elkaar bevechten om zijn opvolging tot ze er allebei dood bij neervallen. Hun oom Kreoon, nu de onzekere, nieuwe machtshebber, verordonneert dat de ene broer netjes mag worden begraven, maar de andere niet. Antigone doet dat toch en offert er zelfs haar leven voor op.

Miranda Lakerveld heeft met World Opera Lab nu een bewerking gemaakt waarin verschillende Antigone’s uit uiteenlopende plaatsen in de wereld een klaaglied aanheffen over de recente mondiale corona-epidemie: Antigone’s of the pandemic. Ook deze voorstelling werd behoorlijk door corona geplaagd. Op 5 februari is er eindelijk een concertante uitvoering van geweest in de Amsterdamse Westerkerk. Op 11 maart was de online première van een virtual reality-versie van het stuk. Maar die VR-versie was moeilijk te zien, dat moest met een speciaal aan te leveren bril van karton. Het lukte mij niet die bruikbaar in elkaar te zetten. Gelukkig is er ook een 2D-versie die je gewoon op je laptop kan bekijken, gratis nog wel. Je mist bepaalde animaties van Siavash Naghsbandi. Alleen sommige teksten zweven op een heel fraaie manier door de ruimte.

Maar nu gebeurde het volgende. Ik zag en hoorde beeldschone gezangen over de pandemie, maar nu is die alweer bijna vergeten, want er is intussen een oorlog uitgebroken tussen twee broederlanden, Rusland en Oekraïne, en die dreigt naar het westen van Europa over te slaan. De pandemie lijkt, althans in Nederland, enigszins onder controle te zijn gekomen, de broederstrijd in Oost-Europa is dat zeker niet. De Antigone’s  zingen wel over de ellende van een pandemie, maar ik moest bij het luisteren toch steeds denken aan de ellende van die oorlog. De voorstelling wordt er geen spat minder aangrijpend door en alleen maar actueler.

Dat bedoelden theatermaker Miranda Lakeveld en beeldend kunstenaar Slavash Naghshbandi eigenlijk anders. Ze wilden met deze eerste corona-opera een eerbetoon brengen aan de vele vrijwilligers die die geholpen hebben met begrafenissen en crematies wereldwijd tijdens de pandemie. We zien en horen vooral zingende en sitar spelende vrouwen, die klaagliederen ten gehore brengen. Meestal zie je alleen maar een intieme opname van een zingende vrouw, die zit op de vloer van de Westerkerk, niet toevallig een vloer die geheel bestaat uit grafstenen.

We zien een vrouw uit Indonesië, een vrouw uit India, een vrouw uit Libanon. Allemaal hebben ze moeten vechten om de doden een menswaardige begrafenis te geven, net als dat nu gebeurt tijdens de oorlog in Oekraïne. We horen zangeressen, Madeleine Elizabeth Saputra en Sabra El Bahri Khatri, violiste Emmy Storms, sitarspeelster en zangeres Chetna Sahni Sehgal. Het is mooi, verstild en heel stemmig uitgelicht (of, zou je kunnen zegen: uitgedonkerd). De Westerkerk met zijn vele graven is een prachtig, sober decor voor een ceremonieel dat nu veel meer zegt dan ooit de bedoeling was.

Foto: Siavash Naghshbandi