‘Is het al tijd?’ vraagt Marijn Klaver aan de technicus. Het publiek is net gaan zitten, het zaallicht nog aan. ‘Hoe laat is het? Moeten we al beginnen?’ De technicus geeft antwoord door het licht te dimmen. Klaver wordt Tony Webster. ‘Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik hem begrijp, de tijd.’

The sense of an ending, de succesvolle roman van Julian Barnes uit 2011, is door Madeleine Matzer en haar gezelschap naar het theater gebracht. Alsof het voorbij is volgt het verhaal van Barnes’ protagonist Tony Webster in zijn filosofische onderzoek naar de aard van de geschiedenis.

Na een korte uitweiding over wat volgens hem tijd is en hoe het verloop van tijd de herinnering en daarmee de geschiedenis kan beïnvloeden begint Tony Webster over zijn jeugd te vertellen. Ooit maakte hij deel uit van een groepje jongeren dat met hun filosofisch denken de wereld zou veranderen  (een sentiment dat ons allen wel bekend is dankzij de film Dead poets society). Inmiddels is hij een gescheiden historicus van in de zestig, die de consequenties van zijn jongensdaden nooit heeft kunnen ontvluchten.

Bijgestaan door spel en cellomuziek van Lidewij Mahler neemt Marijn Klaver de zaal mee op reis door het leven van Tony Webster. Hij weet een sprekend tijdsbeeld van de jaren zestig neer te zetten, een knappe prestatie van de 33-jarige acteur. In nog geen twee uur transformeert Klaver van toneelspeler in een student met een existentiële crisis en uiteindelijk een weemoedige zestiger, die zijn jeugd als zand tussen zijn vingers ziet wegglippen. Zijn sensitieve spel wordt onderstreept door korte muziekstukken en een prachtig decor van designer Maarten Baas.

Jammer genoeg wordt Websters onderzoek naar de aard van de geschiedenis nauwelijks uitgewerkt. In de uiteenzetting van het stuk wordt interesse gewekt met een paar moeilijke vragen over het wezen van de tijd en de bedrieglijkheid van het geheugen, maar antwoorden op de vragen worden niet geformuleerd. Dit maakt de voorstelling niet meer dan een luchtige verbeelding van de jaren zestig.

Desondanks is Alsof het voorbij is een fraai kijkje in de wereld van een door zijn verleden verwonde historicus. Hoewel Barnes’ indrukwekkende essay over de perceptie ontbreekt in deze adaptatie van The sense of an ending, heeft Madeleine Matzer wel een zeer mooie voorstelling gemaakt.

Foto: Karin Jonkers