Het is een gevaarlijk spel dat de Vlaamse actrice Sara De Roo van Tg Stan beoefent in de voorstelling Alleen. Op persoonlijke naam vroeg ze de Marokkaans-Vlaamse schrijver Fikry El Azzouzi een tekst te schrijven over de liefde tussen een Vlaamse meisje, Eva, en een Marokkaanse jongen, Ayoub. Maar De Roo blijkt de tekst te hebben geweigerd. Desalniettemin speelt ze de oorspronkelijke tekst en voegt ze er mailwisselingen aan toe tussen haarzelf en schrijver El Azzouzi, waarin beiden hun standpunt verdedigen: zij omdat ze de tekst niet theatraal vindt, hij om de betekenis van zijn tekst te verdedigen.

Twee voorstellingen ineen dus: de feitelijke uitvoering en de ontstaansgeschiedenis. Maar er is meer aan de hand. Er is nog de vroegere liefde van Eva, dat is Bruno. En er is de vriendin Hannah, die in hoofddoeken het symbool van onderdrukking ziet, en een homoseksuele vriend van haar, Lukas. Dan is er nog de tandeloze afwasmevrouw Rosette die plots dreigt te sterven, ondanks de reanimatie door Ayoub. Al deze personages maken van Alleen een nodeloos ingewikkelde voorstelling, niet alleen voor het publiek, ook voor De Roo zelf. Ze raakt op een gegeven moment het spoor volkomen bijster en excuseert zich jegens het publiek.

Dit bemoeilijk het schrijven van een recensie als deze: zoiets kan gebeuren en het mag niet het hoofdargument zijn. Bovendien heeft Tg Stan een eerbiedwaardige traditie in het doorbreken van de theatrale illusie, en als publiek ga je er aanvankelijk in mee. Maar ditmaal blijft de complexiteit zeuren en krijgt het zelfs iets gênants. Het opmerkelijke is dat hetzelfde gebeurde bij de Franstalige voorstelling in Sint-Jans-Molenbeek bij Brussel van 5 september jongstleden, te oordelen naar deze bespreking. Op een gegeven moment goochelt De Roo zo met haar uit het hoofd geleerde en de geschreven tekst, dat het onduidelijk is wie aan het woord is.

In oorsprong is het een belangwekkend onderwerp. Recent bracht actrice en theatermaker Sanne Vogel een schitterende voorstelling over een vergelijkbaar onderwerp onder de treffende titel Nieuwe familie. Vogel omzeilt de clichés waarin Alleen vervalt. De Vlaamse Eva gaat op bezoek bij Ayoubs moeder, een machtige vrouw, toonbeeld van matriarchaat. Het gaat natuurlijk over eten, want Eva neemt een taart mee en gekocht eten is uit den boze. Trouwens, bij Vogel speelt eten ook een rol, maar op vrolijk-ironiserende manier.

Ook de discussies met Hannah zijn nogal voor de hand liggend. Is Ayoub besneden en hoe voelt dat? Voor Eva is het duidelijk dat er geen religie bestaat ‘of de vrouw is het slachtoffer en wordt onderdrukt’. Maar deze overtuiging had evengoed door De Roo kunnen worden geformuleerd. Nog zo’n scène waarop onduidelijk is wie aan het woord is. Eigenlijk overheerst in deze voorstelling iets van machteloosheid, zowel inhoudelijk als theatraal. Als dreigt dat De Roo de verhaallijn mist, komen er weliswaar woorden, veel en nog eens veel woorden. Maar ze missen bezieling. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat De Roo zelf niet overtuigd is van de voorstelling, alsof ze al acterend de twijfel moet overwinnen. Dat zou iets moois kunnen opleveren, maar in dit geval niet. Het fundament is te verbrokkeld.

Halverwege gaat De Roo koffie halen en krijgen de toeschouwers een glas water aangereikt. Om de wanhoop van Eva te benadrukken, een wanhoop die ook die van De Roo is, klimt de actrice langs de wanden en trekkenwanden van de Toneelschuur. Gelukkig zijn er enkele mooie scènes, zoals die waarin ze zich wikkelt in het zwarte toneelgordijn, dat zowel bed als sluier kan symboliseren. Dan ontstaat er een felle ruzie, want ze zullen de liefde beleven. Eerder had Eva gezegd, smachtend, haar rug tegen de muur gedrukt: ‘Hij mag me besprenkelen, bombarderen.’ Maar als het liefdesmoment aanbreekt, vraagt zij hem of hij niet besmet is. Woede bij Ayoub.

De scenografie is ontworpen door Jozef Wouters. Tegenover de reguliere stoelen plaatst hij een halfronde tribune in de hoek. Zo vormt het publiek zijn spiegelbeeld. Rechts op het podium staan een wonderlijk, hoekig tl-lichtwerk dat lelijk contrasteert met de wuivende losheid van het gordijn. Er zitten tal van goedbedoelde elementen in Alleen en de opvoering heeft de intentie de cultuurtegenstellingen tussen Vlaanderen en Marokko te slechten. Maar er ontbreekt de innerlijke overtuigingskracht. Eenvoud had zoveel goed gedaan, bijvoorbeeld door al die mechanisch voorgelezen mails weg te laten en het verhaal op twee personages te concentreren: Eva en Ayoub. Het is eigenlijk ook een deconfiture van schrijver El Azzouzi, en dat is niet terecht.

Foto: Koen Broos