De voorstelling Verzwegen geschiedenis / Hier zijn we koningen vertelt in collagevorm een associatief verhaal van ontheemding en eenzaamheid. De prachtige poëzie van Lizette Ma Neza roept beeld na beeld op van de geschiedenis van haar Rwandese familie tijdens en na de verschrikkingen van de genocide. Daaromheen is met dans en beweging, tekst in verschillende talen, muziek en beeld een groepskunstwerk gemaakt dat het onderwerp breder trekt.

Terugkerend refrein is de groep van zeven performers die dansend en bepakt en bezakt een ronde maken over de speelvloer, om het huisje heen dat midden op die vloer staat te wachten (een ontwerp van Atelier Clement). Elke keer dat het refrein terugkeert is de dans minder uitbundig en het huisje minder een gedroomd nieuw thuis; de muren beginnen te kieren, de drempel ligt steeds hoger. Het gevoel ergens thuis te komen is steeds moeilijker vast te houden voor de gevluchte groep, die met elke ronde een ander migrerend volk belichaamt.

Het begint allemaal luchtig genoeg, met de moederfiguur (Barbara Willemsen) die haar gezin eenmaal in het nieuwe land oproept om ervoor te zorgen dat ze om zes uur weer weg zijn wanneer ze de buren bezoeken, ‘because that is their dinnertime’. De radio speelt, als je goed zoekt naar de frequentie, muziek van thuis. De reizigers verheugen zich op een leven zonder muggen en zien voor zichzelf een nieuwe rol.

Maar met de aangrijpende zang van Melvin Aroma waar regisseur Ira Kip enkele rondes later naartoe heeft gebouwd, zijn we dieper doorgedrongen in het verhaal van een tot vluchten gedwongene. Dan maakt zijn stem het glashelder dat deze reizigers alles hebben moeten verlaten en alles zijn verloren. Dat zij niet uitkijken naar een nieuw thuis, omdat ze doodmoe en angstig zijn.

Ma Neza zelf spreekt de beelden, dialogen en dans aan elkaar met haar prijswinnende woordkunst, waarin een moeder geldt als tot vrouw gemaakt mens en baby’s ‘over de heuvel worden gesneuveld’. Het is taal die vastberaden zigzagt, die zich met haar sprekende, beweeglijke vingers in je vastgrijpt, tot ze je keel ermee dichtsnoert.

Het stuk is gemaakt in samenwerking met onder meer The Black Archives en zou oorspronkelijk in februari in première gaan, tijdens de internationale Black History Month. Met de inmiddels uitgebroken oorlog in Oekraïne en de beelden van wegduikende burgers voor het vuur van de vijand, komt er nog een laag bij wanneer je kijkt naar de hoog optrekkende benen en gekromde rug van Revé Terborg, die met haar bezem als wandelstaf de zin ‘Ik ben er’ telkens een andere lading weet te geven. Hier zijn we koningen laat je via taal, beweging en beeld voelen hoe oorlog en vluchtelingenstromen een triest refrein vormen dat telkens weer, over de wereld verspreid opklinkt.

Foto: Selwyn de Wind