Schrijver en dramaturg Bouke Oldenhof en regisseur Hans van Buuren hebben de Spaanse toneeltekst ‘Bloedbruiloft’ van schrijver en poëet Federico García Lorca in een Friese culturele context geplaatst.

Maistiid heeft twee delen. In de eerste akte leren we mem (moeder) kennen als een boze, verbitterde weduwe. De voorstelling begint met het verleden waarbij haar – toen nog jonge – zoon aan komt rennen en ‘Brân!’ (brand) roept. De brand waarin zijn vader overleed. Het doet vermoeden dat de verhaallijn over dit familieleed gaat, maar de ontknoping van de voorstelling toont anders.

De titel Bloedbruiloft (1933) doet gelijk denken aan een andere Friese locatietheatervoorstelling die in 1997 werd geproduceerd door Theatergroep Sult, De Bloedbrulloft op Skarl, in de regie van Pieter Stellingwerf. De voorstelling van Stellingwerf maakte grote indruk op het publiek, omdat men over het kerkhof liep en de bruiloft bijwoonde als genode gasten. Hoe zullen Van Buuren en Oldenhof García Lorca’s tekst nieuw leven inblazen?

Het paradepaardje van de voorstelling Maistiid is de locatie. Spaanse wijngaarden zijn ingeruild voor Friese maisvelden. Mem woont in een huisje rechts. Helemaal links staat een live band opgesteld. Daarnaast is een tweede huis geplaatst. Tussen de twee huizen in ligt een groot stuk grasveld dat wel honderden meters diep lijkt, met aan het einde een klein huis dat boven het maisveld uitsteekt. Het decor illustreert de scheiding van de twee families.

Maistiid wordt in het Frysk en Nederlands opgevoerd door dialogen, livemuziek en poëzie, gespeeld door (semi)professionals met speciale benoemingen voor Jitze Grijpstra die Felix speelt en Eline Bodha die de maan representeert. Zij hebben een heldere voordracht van de toneeltekst en boeiende manier van spelen. De acteurs die de dorpelingen spelen dragen gebreide spencers als een knipoogreferentie naar oude boerentijden. Tegelijkertijd worden er soms moderne elementen ingezet zoals een gele bus haarspray en de bruid haar witte regenlaklaarzen.

Mem haar zoon verkondigt dat hij wil trouwen. De buurvrouw vertelt dat het meisje waarmee de zoon gaat trouwen de dochter is van de familie die verantwoordelijk is voor de dood van mem haar man. Ze is woedend. Door middel van een notarisbemiddeling over de verdeling van haar maisbedrijf gaat ze toch akkoord met het huwelijk. De bruid heeft twijfels, terwijl ze stapelverliefd lijkt te zijn op de zoon.

Haar onzekerheid wordt bevestigd op het moment dat, na de huwelijksvoltrekking en nog voordat het bruiloftsfeest op gang kan komen, ze zich terugtrekt en met haar oude geliefde Felix te paard vlucht.

In de tweede akte worden we op een mystieker spoor gezet. In de verte zien we het volk met zaklampen door het maisveld lopen op zoek naar de vermiste bruid en haar geliefde Felix. De band speelt spookachtige muziek. Achter een ‘muur’ van mais verschijnt een vrouw met een witte uil op haar arm. Zij is de ‘maan’ en reciteert een gedicht in het Nederlands. Daarna verschijnt een Friessprekende vrouw die de ‘dood’ representeert.

Het conflict houdt niet op. De familie van de bruid zit in de zonnenbloemenbusiness. De familie van mem runt een maisbedrijf. Deze vete lijkt te gaan over een soort competitie wie de beste is, maar een andere laag presenteert zich: de religieuze achtergronden. Mems familie is christen en die van de bruid is ‘heiden’. Interessant te weten is dat het Friese volk van origine de Germaanse mythologie volgde (ook al is het in deze voorstelling omgedraaid). Het religieuze aspect is als historisch-cultureel erfgoed significant en dat had meer ingezet mogen worden. Een referentie aan de mythologie is de aanwezigheid van de drie schikgodinnen die op het dak van het huis van mem zitten en ’s avonds bij het raam van de bruid zingen en dansen.

Eigenlijk zit het echte drama in de nog broeiende liefde tussen Felix en de bruid die allebei met andere partners zijn getrouwd. Dit zorgt voor het waarlijke conflict. Een tragisch poëtisch verhaal met fatale gevolgen.

De voorstelling gaat over liefde en verlangens en opgekropte woede en rouw. Verschillende gelaagdheden dienen zich aan op het gebied van conflict, verhaallijnen en symbolische betekenissen. Tegenstellingen tussen het blijven leven in de oude gedragsvormen of een nieuwe weg willen vinden. Dit multigelaagde verhaal is tijdloos en legt een existentiële vraag voor. Moet er eerst veel leed worden geleden voordat we voelen wat echt belangrijk is?

Foto: Harmen H. Westra