De Koninklijke Schouwburg in Den Haag is vanavond gesloten. Als gevolg van de coronamaatregelen is een deel van de programmering verplaatst of geannuleerd. Ook Willie Caspers, voorstellingsleider bij het Het Nationale Theater, blijft vanavond thuis.

‘Wij staan heel graag op het podium, maar tot vijf uur ’s middags’, aldus voorstellingsleider (en theatertechnicus) Willie Caspers. Tijdens de voorstelling zelf staat hij op het zijtoneel om ervoor te zorgen dat de trekkenwand op de goede momenten bediend wordt, dat de technici aldaar op de juiste momenten met de juiste decorstukken klaarstaan en om de acteurs waar nodig te assisteren.

Zijn werkdag begint doorgaans al om tien uur ’s ochtends met de andere technici op de voorstellingslocatie van die dag. Samen lossen ze de vrachtwagens, laden ze de trekken met licht en geluid, en zetten vervolgens daaronder het decor klaar. Na de lunch gaan de licht- en geluidstechnicus alles doorlopen, komen de kleedster en de grimeur binnen om alles in de kleedkamers voor te bereiden en zet hij alle rekwisieten klaar op het zijtoneel.

Als voorstellingsleider geeft hij vanaf een half uur voor aanvang van de voorstelling aan hoeveel tijd er nog is voordat de voorstelling begint. Afhankelijk van het feit of het publiek binnenkomt terwijl de spelers al op de vloer aanwezig zijn, wordt bepaald vanaf hoe laat de zaaldeuren opengaan – meestal is dat ongeveer een kwartier voor aanvang. Als iedereen binnen is en de deuren dicht zijn, krijgt Caspers dat via de intercom van de technici van het huis te horen. Hij geeft dat op zijn beurt weer door aan de toneelspelers: zijn ‘aanvang’ is het officiële startschot van de voorstelling.

Caspers is al bijna dertig jaar werkzaam als voorstellingsleider, waarvan sinds 2011 bij Het Nationale Theater. In die jaren is er heel wat veranderd. ‘Tegenwoordig worden al mijn uren netjes bijgehouden en voldoen ze aan alle Arbo-regels.’ Dat was toen hij met dit werk begon wel anders. ‘In 1992 werd ik rustig 126 uur per week ingeroosterd; dan werkte je drie weken in een week. Naderhand wist je van voren niet meer dat je van achteren leefde.’ Dat is inmiddels niet meer aan de orde. Bij Het Nationale Theater werken de technici nu soms zelfs met een A-team en een B-team. ‘De wet schrijft voor hoeveel rust we moeten hebben tussen het laatste moment van het afbreken van de voorstelling en het eerste moment van het opbouwen de volgende dag. Dat is overigens in alle opzichten goed: zowel voor de werkgelegenheid, maar ook voor je fysieke en mentale gezondheid.’

Als voorstellingsleider ben je ervoor verantwoordelijk dat alles en iedereen op het goede moment op de goede plek is. Meestal gaat dat natuurlijk goed, benadrukt Caspers, al heeft hij zich ook weleens in wat bochten moeten wringen om, niet geheel onbelangrijk, alle acteurs voor aanvang in het theater te krijgen. ‘Een jaar of drie geleden speelden we in Arnhem, maar toen stond er een van de acteurs vast in een stilstaande trein, ergens in een weiland in Noord-Brabant. Toen heb ik uiteindelijk de politie gebeld om haar uit die trein te halen. Zij hebben haar vervolgens bij het theater afgezet, ze kwam net op tijd binnen om de voorstelling te spelen.’

Het is ook weleens gebeurd dat een acteur in plaats van in het theater, bij Matthijs van Nieuwkerk zat, herinnert Caspers zich. ‘Dat had zijn agent verkeerd ingeboekt. Die kwam uiteindelijk precies op tijd aan om, meteen in zijn rol, het toneel op te lopen. De voorstelling hadden we toen al vast laten beginnen, zijn opkomst was pas twintig minuten na aanvang. Zo’n Matthijs kan nog zo belangrijk zijn, een voorstelling is dat ook.’

Ook is het weleens voorgevallen dat hij een voorstelling op de dag zelf heeft moeten annuleren. Bij Midzomernachtsdroom (2011) hadden ze de friezen helemaal volgehangen met kurk, dat halverwege als een soort sneeuw naar beneden viel en het podium zou bedekken. ‘We hadden net alles in de trekken geladen en de boel omhooggestoken, toen de software van de trekkenwandinstallatie vastliep. Het was al vrij snel duidelijk dat ze dat niet meer diezelfde dag gingen verhelpen. Dus toen heb ik de acteurs afgebeld en hebben we al dat kurk handmatig weer naar beneden gehaald en in de bakken geladen. Om vijf uur ’s middags ging de vrachtwagen alvast naar Tilburg voor de volgende dag en zat onze dag erop. Het theaterpersoneel was ondertussen nog druk aan het afbellen.’

Een andere last-minute annulering was natuurlijk op 9 maart jongstleden, toen de marathonvoorstelling Trojan Wars van HNTjong per direct werd geannuleerd – de bakjes met eten voor de toeschouwers waren al gevuld. Sindsdien heeft hij er als voorstellingsleider een extra verantwoordelijkheid bij: hij zorgt ervoor dat alle coronaregels goed worden nageleefd – zowel door de acteurs, het theaterpersoneel en het publiek.  Behalve de gebruikelijke technische lijst die hij alle theaters voorafgaand aan de tournees rondstuurt, heeft hij nu ook alle instellingen gebeld met de vraag of ze hun zaal niet dermate rigoureus hebben veranderd dat ze op de speeldag ineens voor verrassingen komen te staan. ‘Sommige zalen hebben hun tribune weggehaald en er een soort van salon van gemaakt.’ Dat wil hij dan van tevoren wel weten, zodat ze daarop kunnen anticiperen of moeten beslissen om de voorstelling naar een grotere zaal of andere datum te verplaatsen. ‘De regels en het protocol van onze sector zijn niet gemaakt voor een losse interpretatie en ik zorg ervoor dat zij op locatie worden nageleefd. Want uiteindelijk willen we allemaal vooral gewoon heel graag veilig aan het werk blijven. En daar gaat het om.’