Ondanks de eenzijdige informatie en het verbod op protest en het gebruik van woorden als ‘oorlog’ en ‘invasie’, ontgaat het de Russische theaterwereld niet wat Rusland aanricht in de Oekraïne. In Moskou zijn leiders van belangrijke theaters teruggetreden of ontslagen.

Elena Kovalskaya nam ontslag als directeur van Meyerhold Centrum, een staatsinstelling. In een verklaring liet zij weten het onmogelijk te vinden ‘om te werken voor een moordenaar en dankzij hem mijn salaris te ontvangen’. Haar collega Dmitry Volkostrelov werd gisteren ontslagen als artistiek leider van het Centrum. Bij het Mayakovski Theater trad Mindaugas Karbauskis terug als artistiek leider. Acteurs en medewerkers kregen een verbod opgelegd om commentaar te leveren op de Russische invasie. De afdeling Cultuur van Moskou zou hebben laten weten dat elke negatieve opmerking zal worden beschouwd als ‘verraad’.

Rimas Tuminas, artistiek leider van het Vakhtangov Theater, nam ontslag zonder daarbij Poetin of de oorlog met name te noemen. Hij schreef een lange, filosofische verhandeling over de alomvattende rol van theater waarbij hij geweld als antitheater bestempelde. Hij liet weten zijn beslissing om ontslag te nemen al enige tijd geleden te hebben genomen. De befaamde Petersburgse regisseur Lev Dodin schreef een open brief waarin hij oorlog in het algemeen veroordeelt.

Niet alleen uit het theater kwamen ontslagen en protesten. Ook schrijvers en cineasten hebben zich tegen de oorlog gekeerd. De befaamde filmregisseur Vadim Abdrasjitov en de al even bekende cameraman Sergei Astakjov schreven open brieven om te protesteren tegen inval in Oekraïne.

Maar er zijn ook bekende Russen die de invasie steunen, onder wie de gerenommeerde altviolist Joeri Basjmet en de tenor Nikolaj Baskov. En omdat hij geen afstand wilde nemen van zijn goede bekende Poetin en de Russische invasie is de wereldberoemde dirigent Valéry Gergiev ontheven van posities en engagementen in München, New York, Edinburgh, Parijs en Milaan. Ook het Rotterdams Philharmonisch Orkest breekt definitief met Gergiev. De titel ‘ere-dirigent’ is hem ontnomen en het jaarlijkse Gergiev Festival is geschrapt. ‘Maandagavond is er contact met Gergiev geweest,’ aldus directeur George Wiegel, ‘en in dit gesprek is de kloof onoverbrugbaar gebleken. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest en Rotterdam Philharmonic Festivals zien zich daarom genoodzaakt de samenwerking met de dirigent te beëindigen. De concerten met hem zullen worden geannuleerd, zo ook het NTR ZaterdagMatinee. Het Gergiev Festival houdt op te bestaan.’ Wiegel: ‘We zijn intern aan het nadenken over een ander soort festival op dat moment.’

Foto: Mindaugas Karbauskis