Het Holland Festival presenteert in 2019 een selectie uit de 29-uur durende operacyclus LICHT van Karlheinz Stockhausen. Het festival brengt dan samen met De Nationale Opera, het Koninklijk Conservatorium en de Stockhausen – Stiftung für Musik 21 uur muziek uit de cyclus, in een mise-en-espace van Pierre Audi in de Amsterdamse Gashouder.

Karlheinz Stockhausen (1928 – 2007) wordt gezien als een van de belangrijkste, opvallendste en meest vernieuwende naoorlogse componisten. Zijn Licht is volgens Audi ‘het meest radicale en utopische project in de hele geschiedenis van het muziektheater’. De cyclus bestaat uit zeven avondvullende opera’s die Stockhausen tussen 1977 en 2003 componeerde. Het stuk – voor dansers, acteurs, zangsolisten, koor, instrumentale solisten, orkest en/of band – is gebaseerd op de zeven dagen van de week, een tijdseenheid die is ontleend aan het eerste bijbelboek ‘Genesis’.

In samenwerking met de erven Stockhausen is nu een concept uitgewerkt dat het volledige palet aan uitdrukkingsmiddelen van Stockhausen zou bevatten. Daarvoor worden uit alle zeven opera’s substantiële onderdelen gebruikt. In totaal moet er 16 uur live- en 5 uur elektronische muziek klinken, verspreid over drie dagen.

Pierre Audi, regisseur en artistiek directeur De Nationale Opera, kijkt uit naar het project.Toen ik op mijn 12e concerten bijwoonde met muziek van Stockhausen, was mijn passie voor hedendaagse muziek en opera voor eens en voor altijd gewekt. Ik verheug mij er geweldig op dat ik mij ten dienste mag stellen van dit fantastische project, als de culminatie van dertig jaar werk in Amsterdam en als een hoogtepunt tussen de vele baanbrekende projecten die De Nederlandse Opera heeft kunnen coproduceren, in het bijzonder samen met het Holland Festival.’

Stockhausen en Holland Festival
Stockhausen heeft tijdens zijn leven altijd een bijzondere band met het Holland Festival gehad. Zijn werk werd er vaak gespeeld of ging er zelfs in premiere. Ook enkele dagen uit de cyclus LICHT zijn er al integraal uitgevoerd, zoals het Helikopter-Streichquartett. Het Arditti String Quartet voerde dit deel uit in vier helikopters in het luchtruim boven de Amsterdamse Westergasfabriek en het westelijke havengebied op het Holland Festival van 1995.

Tegelijkertijd zorgde de muziek van Stockhausen voor de nodige commotie in Amsterdam. Op het festival van 1969 werd een uitvoering van zijn subtiele klankstuk Stimmung na een kwartier verstoord door een daverend applaus. In 1990 voelde de componist zich miskend omdat zijn muziek door het festival niet was geprogrammeerd in ‘Neues vom Tage’, een presentatie van nieuwe Duitse muziek.

Masteropleiding aus LICHT
Het Koninklijk Conservatorium in Den Haag start in september 2017 met een tweejarige master om musici op te leiden in de uitvoeringspraktijk van aus LICHT. Die muziek gaat ‘van buitenaardse klankexplosies tot een zaal gevuld met verspreid opgestelde koren en ensembles. Van een monsterlijk orkest tot verstilde duetten en hartverscheurende solo’s’, volgens Renee Jonker, een van de vormgevers van de masteropleiding. ‘Allesomvattende elektronische klanken worden geprojecteerd met de nieuwste technieken. En naast het machtige geluid van helikopterwieken gemengd met de klanken van een strijkkwartet klinkt de klare zang van zeven jongenssopranen.’

In de aanloop naar aus LICHT in 2019 zullen er verschillende previews zijn in het Opera Forward Festival van De Nationale Opera en het Holland Festival (2017 en 2018).

Foto: Partituur Licht, Stockhausen – Stiftung für Musik