De een belt vanuit haar naaistudio in Brooklyn, de ander vanuit haar atelier in broedplaats Marci Panis in Amsterdam. Beiden ontwerpen ze kostuums voor dans- en theatervoorstellingen. Beiden trokken ze direct na aanvang van de coronacrisis al hun lappen stof van de plank om te helpen de nood aan mondkapjes te stelpen. Wat begon als particulier initiatief is voor beiden uitgegroeid tot (tijdelijk) eenpersoons minifabriekje. Claire Fleury en Nicky Nina de Jong over bescherming en het mondkapje als statement: ‘Net als een shirt met opdruk kan dit nieuwe kledingstuk je identiteit versterken.’

Of ze echt helpen om de pandemie in te dammen, laten we even in het midden. Het wetenschappelijk bewijs is nog te schaars. Feit is dat de (niet-medische) mondkapjes nu ook in het Nederlandse straatbeeld oprukken en vanaf vandaag verplicht zijn in het openbaar vervoer. Waar de anderhalvemetermaatregel niet goed in acht kan worden genomen, kan een zorgvuldige maskerade van mond en neus voorkomen dat dragers (zonder noemenswaardige klachten) minder virusdeeltjes verspreiden en zodoende anderen minder vaak zullen besmetten. Grote kans dat ze straks ook te zien zijn bij toeschouwers in theaters. Oftewel: het mondkapje is onder ons en zal voorlopig onder ons blijven.

Kostuumontwerpers Claire Fleury (55) en Nicky Nina de Jong (30) doken vanaf de start van de coronacrisis op een eigen fabricage van mondmaskers. De eerste vanuit haar woonplaats New York, de tweede vanuit haar atelier in Amsterdam. Zoals velen in de cultuurwereld zagen beiden plots de ene na de andere opdracht verdampen door de afgelasting van repetities, voorstellingen, party’s en andere publieke evenementen. Beiden hoorden ook hoe groot en schrijnend het tekort was aan PPE (Personal Protective Equipment) in de gezondheidszorg. Dus trokken ze al hun lappen stof van de plank en gingen met patronen (zoals van maakjemondmasker.be) aan de slag.

Fleury: ‘Ik heb direct de actie Mask4Mask opgestart. Wie bij mij voor tussen de vijftien en veertig dollar een handgemaakt mondmasker bestelt, doneert daarmee een tweede aan de zorg. In Amerika zitten medewerkers in ouderencentra, kinderopvang, daklozenhulp en psychiatrie nog steeds grotendeels zonder beschermingsmiddelen. Door handgemaakte mondkapjes kunnen de professionele, gecertificeerde mondmaskers gereserveerd blijven voor artsen en verpleegkundigen. Van een lap regenboogstof heb ik bijvoorbeeld mondkapjes gemaakt voor een kinderopvangcentrum in de Bronx. Dat ziet er dan direct vrolijk uit.’

De Jong: ‘Nu kun je in Nederland inmiddels overal dozen wegwerp-mondkapjes kopen. Maar in het begin van de crisis was er bijna niet aan te komen. Na die beruchte persconferentie in maart, waarvan iedereen nog weet waar hij of zij toen verbleef, heb ik al mijn stoffen uit de opslag gehaald en ben aan het werk gegaan. In onze appgroep van scenografen en kostuumontwerpers en op Facebook hebben we de oproep om mondkapjes te maken gedeeld. Mijn tante werkt in de thuiszorg en via haar kwamen ze direct op de juiste plek terecht. Dat was heel motiverend.’ Scenograaf Marloes van den Hoek (van het duo Marloes en Wikke) heeft bijvoorbeeld in de avonduren vlijtig mondkapjes zitten naaien om die via het PMA (Project Mondkapjes Amsterdam) te laten distribueren naar de GGZ, thuiszorg en daklozenopvang.

De Jong en Fleury hebben er meer dan een dagtaak van gemaakt. Niet altijd makkelijk, want, zeggen ze eerlijk: ‘Het naaien zelf is monotoon werk. Het wordt een soort minifabriekje.’ Fleury, die de teller van duizend stuks inmiddels is gepasseerd, heeft even geprobeerd het naaien uit te besteden bij twee mensen in de buurt: ‘Schattig maar zij deden er tien per dag, terwijl ik er al veertig had kunnen maken in de tijd om bestelling en stof via koeriers bij hen te krijgen.’ De Jong heeft er naar inschatting inmiddels enkele honderden genaaid. ‘Een groot aantal is gewoon grijs maar ik heb er ook met leuke opdruk of kleine boodschap erin gestikt, zoals ‘♥ NN’,  om een hart onder de riem te steken. Mijn favoriet is die met Afrikaanse print.’

Vrienden in de horeca hebben de mondkapjes van De Jong ook ontdekt. Een café kan bijvoorbeeld een reeks wasbare exemplaren bestellen met eigen logo erop. Ze laat een grappig voorbeeld zien: ‘Het logo van dit café is toevallig een rood mondje op zwarte ondergrond.’ Nu vult het mondkapjes maken even haar vrijgevallen tijd; ze zou er niet van kunnen leven, bovendien is het een vriendendienst en had ze nog stoffen liggen. De Jong is blij dat het reguliere ontwerpen voor theater weer langzaam van start kan gaan. Zo presenteert Maas theater en dans deze zomer in Rotterdam een coronaproof-versie van De wilde keuken, een theatrale ervaring voor twaalf jaar en ouder, rond een groot feest van samen proeven en verhalen vertellen. De Jong ontwerpt voor deze utopische wereld de kostuums. Ook doet ze de vormgeving van de nieuwe lunchvoorstelling van Simon Heijmans in Theater Bellevue, die dit najaar met twee acteurs van de kleine naar de grote zaal is verhuisd en daar corona-proof wordt gespeeld.

Zo ver is het in New York nog lang niet. Daar zit iedereen door de strenge lockdown nog verplicht thuis. Vorige week werd in Amerika de trieste mijlpaal van 100.000 doden gehaald. ‘De New York Times had op de cover alle namen van geregistreerde coronadoden afgedrukt. Indrukwekkend. Ja, het hangt hier zwaar in de lucht, met ook nog die waanzinnige regering onder een president waarvan ik weiger de naam te noemen.’

Fleury, in Nederland opgeleid aan de School voor Nieuwe Dansontwikkeling en tot de jaren tien actief als danseres, vertrok in 2011 naar het Amerika onder Barack Obama. Daar begon ze met haar vriendin – een fotograaf – een galerie, met veel aandacht voor performance. Inmiddels is het galerieproject ten einde en maakt ze veel kostuumontwerpen voor specifieke modelabels en dansgroepen, zoals die van Antonio Ramos & The Gangbangers. Haar creaties vinden gretig aftrek in de queercommunity. En niet te vergeten in de club- en partyscène.

Fleury’s mondmaskers zijn dan ook verre van grijs en eenvormig. De extravagantie spat ervan af. Figuurlijk gesproken. Ze zijn origineel, excentriek en uitbundig. ‘Net als een shirt met opdruk kan dit nieuwe kledingstuk je identiteit versterken.’

Ze had bijvoorbeeld nog een rol band liggen van het lingeriemerk Victoria Secret. ‘Daar heb ik Victoria van afgeknipt en Secret op mondkapjes genaaid.’ Ook die met zwarte ondergrond en witte rits springen eruit (‘De rits kan open maar er zit stof onder, anders vliegen de spetters nog rond.’), die van nep-bont (‘Daarmee lijk je net Sinterklaas’) en die met neopreen-rondjes erop (‘Dat is mijn favoriet.’)

Fleury deelt beelden op Instagram en vraagt dragers foto’s in te sturen. Mocht ze de stof nog hebben van eerder ontworpen pakken, kunnen mensen desgewenst een bijpassend mondmasker bestellen. Kan dat ook bij haar beroemde One-of-a-Kimono-lijn, die twee jaar geleden even in AmsterdamArtSpace was te zien? ‘Helaas, daarvan zijn de meeste stoffen op. Bovendien zijn die doorschijnend, dus dat heeft niet veel zin.’

Fleury voegt graag een scheut humor toe aan haar mondmasker-ontwerpen. ‘Mask4Mask is een knipoog naar de gayscène, het verwijst naar een uitspraak voor mannen die op mannen vallen.’ Gezien de pandemie in Amerika lijkt Fleury’s productielijn nog lang hard nodig. ‘Ik denk dat ik dit noodgedwongen nog wel even volhoud.’

Foto Seana Steele (ontwerp Claire Fleury)