Sinds 1970 bewaart musicalzanger Bill van Dijk zijn kostuum uit de hippiemusical Hair, die dat jaar zijn Nederlandse première beleefde. Het is een bijna sereen gewaad in getemperde kleuren dat hij droeg in de rol van Claude. ‘Niet iedereen was naakt, al denkt iedereen dat dat wel zo is’, zei Van Dijk bij de opening van de expositie Musical Up Close in de Kunstlinie Almere. De expositie die woensdag werd geopend toont de kostuumhistorie en rekwisietenrijkdom van enkele decennia musical.

Het was een grote droom van musicalkenners Marco de Koning, oprichter van het pr-bureau Royal Promotions, en Rudy Hellewegen, producent en musical company manager, om ervoor te zorgen dat waardevolle kostuums niet zouden verstoffen op een zolder of weggegooid worden. Hellewegen: ‘Eigenlijk zouden we zoiets als een Musicalmuseum willen oprichten, maar dat is te serieus en er is geen gebouw. Toen we in coronatijd hoorden dat veel acteurs hun zolders en garages aan het opruimen waren, zijn we actief op sociale media, bijvoorbeeld Instagram, gaan zoeken naar spullen en vroegen we er ook doelbewust om. Zo konden we een rijke collectie bijeenbrengen.’

De Koning en Hellewegen beschouwen hun pop-upmuseum als een ‘archief’ van de musical waarin kostuums de hoofdrol vertolken. Als een voorstelling eenmaal is afgelopen, verdwijnt al gauw 90 procent van de kostuums, dat is jammer. De Koning beschikt over een loods die ‘het Mekka van musicalliefhebbers is’, zoals hij het formuleert. Zijn verzameling trok ook de aandacht van de theatercollectie van Bijzondere Collecties, met wie De Koning soms samenwerkt. ‘We hebben bijvoorbeeld een aantal van ‘onze’ spullen uitgeleend voor hun expositie over Annie M.G. afgelopen jaar.’ De opslagloods vormt ook de thuisbasis van deze tentoonstelling.

Bij de opening was onder meer ook René van Kooten aanwezig die het altijd een ‘magisch moment’ vindt als hij tijdens een repetitieproces voor het eerst kostuums draagt. Van Dijk bevestigde dat: ‘Kostuums zijn onderdeel van het karakter dat je vertolkt. Je gaat anders lopen, anders bewegen. Een kostuum heeft niet alleen betekenis voor het publiek, ook voor jezelf als acteur.’ Hellewegen benadrukt dat elke schouwburg een beroep kan doen op de musicalcollectie om het in zijn geheel of objecten eruit tentoon te stellen: ‘Eigenlijk moet je je het voorstellen als een reizende tentoonstelling die overal kan opduiken. We willen de bezoekers iets meegeven van het verleden van populaire musicals.’

Nu vanaf maart de legendarische musical Les Misérables terugkeert in de Nederlandse theaters, met onder meer René van Kooten, is het een goed moment de pop-upexpositie in de ontvangstruimtes te tonen. In Kunstlinie Almere staat de verzameling tot en met 25 maart in de Hoge Foyer en de Trapfoyer, mooie lichte ruimtes waarin de kostuums goed tot hun recht komen.

Blikvanger bij entree is de witzijden jurk met gouden sterren die Pia Douwes droeg als Elisabeth in de dramatische musical Elisabeth (1999) door Joop van den Ende Theaterproducties. Het ontwerp is van Yan Tax. Uit Miss Saigon (2011) zijn het kostuum en de accessoires aanwezig van Kok-Wha Lie in de rol van de Vietnamesew officier Thuy. In 1996 speelde Bill van Dijk in een eerder versie van Miss Saigon mee, ditmaal als De Regelaar. Dat kostuum is felrood met enorme puntige revers en verder diepzwart. De afbeelding op de gesp van de riem toont het symbool van Amerika – de bald eagle, de zeearend – en die ondersteunt inderdaad zijn karakter. Mooi dat je nu van dichtbij kunt inzoomen en deze gesp zien, vanuit de zaal kan dat nooit.

Objecten zijn er ook, zoals de Continental-typemachine en de Nederlandse krant van 10 mei 1940 met als kop ‘Mededeelingen van het Hoofdkwartier. Legerberichten 1’ uit Soldaat van Oranje (première 2010). Plus het leren jack dat Matteo van der Grijn droeg in zijn rol als Erik Hazelhoff Roelfzema, alsmede zijn koffer, reistas en de Nederlandse en Britse vlag. Alles is smaakvol opgesteld en de kostuums en rekwisieten vertellen op hun manier het verhaal.

Van Les Misérables (opgevoerd in Nederland in 1991, 2008 en in 2023 hernomen) zien we een vitrinekast met programmaboekjes, affiches, kokardes en de handgeschreven, gekalligrafeerde brief gericht aan Lieve Cosette, ondertekend door Marius. Een waardevol tijdsdocument uit 1991. Een van de beroemdste en ook intrigerendste musicalaffiches is dat van The Phantom of the Opera, in Nederland opgevoerd tussen 1993 en 1996. Het stelt een wit masker voor met zwarte uitsparingen voor de ogen en mond. Altijd afgebeeld samen met een rode roos. In alle kernachtige eenvoud raakt het de kern van deze prachtige musical. Nu zien we het masker liggen op zwart fluweel, en het behoudt zijn geheimzinnigheid. In dit ene rekwisiet schuilt een hele musical.

Foto: EvaCaptures