‘Lieve theatergemeenschap, lieve studenten, wees een gemeenschap ter ere van onze gedeelde liefde.’ Het ITS Festival 2018 opende vanochtend met een pleidooi van theatermaker Ludwig Bindervoet voor meer gemeenschapszin in het theater. De speech, uitgesproken door Levi Middendorp, riep de nieuwe generatie theatermakers op om samen de kunst te propageren en er geen handelswaar van te maken. 

De hele toespraak van Bindervoet:

ITS, a statement.

Hallo lieve mensen,

Mijn naam is Ludwig Bindervoet. Ik sta hier namens performancecollectief URLAND. De andere drie konden er vandaag helaas niet bij zijn. (Iets met Oerol…)
Een inspirational speech. Ik hoop een nieuwe traditie, het begin van een ritueel. Het gebouw helpt alvast. Maar de tweede is altijd het lastigst… Edvard Munch-emoticon.

Kom, geest, trap ’t af.

Het festival was in onze tijd, in het nabije verleden, nog echt een hijgerige showcase. Acteurs wilden nog 1 x ‘hun shine pakken’ (wat dat ook moge zijn). Er werden griezelige netwerklunches georganiseerd, met nog griezeligere speeddates. Er moest iets bewezen worden op het festival. Dat gold zowel voor de organisatie als voor de studenten. Er hing een dikke damp van ijdelheid en prestatiedruk in de Nes en het Compagnietheater, en ik weet vrij zeker dat daar de basis is gelegd voor een groot aantal burn-outs van vandaag.

Ik stond er 2x, ik vond het 2x ruk. Het ging ook nooit over de voorstellingen. Het was ieder voor zich en niemand had er echt zin in. MAAR. Er is actie ondernomen en moet je ons nu eens zien: we zijn samen, de voorstellingen staan centraal, er is een goeie energie en we kunnen gewoon met elkaar praten. Wat een veraseming (een ouderwetse verademing). De theatergemeenschap is hier. Een ogenschijnlijke vanzelfsprekendheid. Regenboog-emoticon.

Gemeenschapszin is alleen, net als schoonheid breekbaar. Wij vinden het dus van groot belang om bij te dragen aan het doorzetten en doordenken van het ITS, nieuwe stijl. Breekbaarheid kan collectieve kracht worden. Een ritueel als dit gaat daarbij helpen. Rituelen verbinden en verankeren. Een ritueel roept demonen op en verdrijft ze. Een ritueel helpt herinneren, en geeft moed. We hebben collectieve moed nodig. Om dit door te zetten.

De ‘ogenschijnlijke vanzelfsprekendheid’ van deze samenkomst mag ons niet bedwelmen. Ogenschijnlijk is ogenschijnlijk. De intrinsieke noodzaak van dit festival moeten we blijven bevechten, bevragen en bewaken. Totdat het er is. Tot we bewust zijn. Daarom vertel ik net nog eens hoe het was. Voor de studenten die die tijd niet hebben meegemaakt (o o, ik word oud. Kerstman-emoticon).

Laten we zeggen dat we in de mutatie zitten. Het zit nog niet in onze vezels. Het neoliberalisme is een gemeen virus en is diep doorgedrongen. En tegen een virus werkt alleen weerstand. Hebben we weerstand opgebouwd?

(retorische stilte)

Jongens, kom op hee! We zijn pas net begonnen, thou shalt prepare- … Kijk naar Europa. (Hoppetaa!) De Europese Unie was een vredesproject, na twee gruwelijke oorlogen, maar eer de EU een werkelijke, wezenlijke vanzelfsprekendheid is, gaat er nog wel wat water door de Rijn. Door de Donau. Door de Tiber. En de Thames, tja… (Sorry. Aubergine-emoticon).

Wat dragen we uit? Waar zijn de Europese rituelen? Waarom viert elk land bijvoorbeeld zijn eigen Bevrijdingsdag? Wat delen we, behalve valuta? Waar staan we voor? Het is een verhaal dat keer op keer verteld moet worden en béter verteld moet worden. En dat blijkt moeilijker dan gedacht. Het geeft te denken dat men nieuwe hoop heeft geput uit het pro-Europese verhaal van de ex-bankier die nu aan het hoofd van Frankrijk staat. Als zelfs Rutte de EU de liefde verklaart, dan weet je wel ongeveer hoe laat het is. De vredesunie is dus definitief een handelsproject geworden. Ik word daar bang van. De vrije markt neemt het namelijk niet zo nauw met de geschiedenis.

Van Europa naar hier. Andere achtergrond, vergelijkbare zorgen. Het theater heeft bewezen geen sterk collectief geheugen te hebben. Het heeft zijn waarde niet goed genoeg verdedigd. Het archief en de bibliotheek zijn nagenoeg verdwenen. Geen haan kraait. Het solidariteitsbeginsel bestaat niet, of slechts mondjesmaat… in geldnood. Na de ‘Mars der Beschaving’ joeg de ene groep de andere uit ‘zijn’ gemeente. Beschaving tot de voordeur. Waarom werd er niet gestaakt? Waarom geen vereende krachten? Waarom werd het unieke productiehuissysteem zo eenvoudig de nek omgedraaid? Het antwoord is denk ik dat we ons nog nooit als ‘theatergemeenschap’ hebben gezien. Dus kon het neoliberalisme toeslaan en het zenuwstelsel aantasten terwijl de patiënt niet wist dat hij ziek was.

Laten we beter worden. Laten we beter voor onszelf zorgen. En dat bedoel ik collectief. Het ITS Festival is de plek bij uitstek om de theatergemeenschap stevig wortel te laten schieten.
Laten we elkaar zien.

Laten we ons erin bekwamen voorbij het ego te denken. Onderzoek en oefen het niet-ik.
Want: “Ik is een ander.”
Laten we ons blijven verplaatsen.

Laten we via de ander leren dat we hetzelfde doel dienen.
Laten we samen de kunst propageren.
Laten we uitleggen dat het ingewikkeld is, dat je er moeite voor moet doen, dat een kritische houding nodig is, dat er geen nut is maar wel zin.

Ik wil het graag tot vermoeiens toe herhalen. “Opdat wij niet vergeten.”
Kunst is geen consumptie.
Maak geen handelswaar van ons werk.

Wat wij hier belichamen, mogen we NIET aan de handel overlaten.

Ik vraag jullie allen met klem weg te blijven van het marktdenken in de kunstsector. Dat is niet “typisch oud-Hollands-calvinistisch”, dat is een cri de coeur en een cri d’alarme inéén, om de kunsten te redden van het meedeinen met het kapitaal. De markt voert geen gesprek, die doet alsof.

Hoe moet ik je poging om in de LINDA over theater te vertellen serieus nemen als je eigenlijk kleding promoot, en uitgebreid vertelt over je exen en je favoriete matcha spinazie-smoothie?

IJdelheid is een symptoom van de etalagesamenleving.
Je carrière is geen kleurplaat.
Laat je niet vangen in een soundbite, gebruik aandacht op een goede manier. Het is geen race, er is niks te bewijzen.
Hou op te ver-gelijken en begin liever te ver-anderen.
Het. Is. Niet. Ieder. Voor. Zich.
Bied weerstand.
Wees niet naïef.

Zodra de markt weer om de hoek komt kijken, wordt de lieve vrede die hier nu is, weg gewalst.

Ik zeg het omdat ik het meen en ik weet ook hoe snel een mentaliteit weer om kan slaan. Dat geldt voor het wereldtoneel, dat geldt voor Europa, dat geldt voor Gemeente Amsterdam, dat geldt voor de theatersector.

Lieve theatergemeenschap, lieve studenten, wees een gemeenschap ter ere van onze gedeelde liefde. Theater, het laatste analoge bastion in de publieke ruimte, niks geen download, niks geen boek op de plank, niks niet aan de muur in een museum. Theater, haaks op alle efficiëntie die de markt de maatschappij oplegt. Haaks op de snelheid. Haaks op het hyperindividualisme. Haaks op de meetbaarheid. Haaks op de dehumanisering. Haaks op de afstomping van de zintuigen.

Dat is onze houvast. Dat is onze kracht. Daarom is theater de kunst van de toekomst. Draag dat uit.
Lig dwars.
Rek tijd.

Baar onrust. Drijf uit. Politiseer. Ontmoet. Sta stil. Koester dit.

Lieve theatergemeenschap, hou je haaks.

Vuur-emoticon Vuur-emoticon Vuur-emoticon

Dank jullie wel.

Ludwig Bindervoet studeerde in 2012 als acteur af aan de Toneelacademie Maastricht, speelde onder andere bij Wunderbaum en Toneelgroep Oostpool en is medeoprichter van performancecollectief URLAND. Foto: Bart Grietens