We zien vier vrouwen die aan de camera vertellen hoe angsten en onzekerheden altijd aanwezig zijn. Ze staan op het randje van de afgrond, van zichzelf verliezen in hun eigen gedachten en hieraan onderdoor gaan. Zo start de film Mother Melancholia. Het is één van de films in de categorie Shorts XL van Cinedans Fest, dat deze week internationale dansfilms presenteert.

Sterke vrouwen in de ruige natuur
De vier vrouwen beginnen te bewegen. Vol overgave dansen zij ieder met hun eigen bewegingsstijl. De expressies op hun gezichten stralen een overweldigende angst uit, die in combinatie met de schrille tonen van de muziek van Sóley een grimmige sfeer neerzetten. De bewegingen zijn intuïtief, maar gecontroleerd. Met veel attaque schieten hun ledematen alle kanten op, de borstkas trekt zich in en de voeten worden ingedraaid.

Mother Melancholia is in opdracht van het Tanztheater Wuppertal Pina Bausch door Samantha Shay geproduceerd en gechoreografeerd. Bij Cinedans wordt de film vertoond in de categorie Shorts XL: Inhabiting Life. De Shorts XL zijn korte films van over de hele wereld. Ze worden vijf dagen lang in Eye vertoond en zijn daarnaast enkele weken online te bekijken. 

Mother Melancholia is deels gefilmd in IJsland, de natuurbeelden als achtergrond van de dansers zijn adembenemend mooi. De ruige natuur past goed bij de onheilspellende muziek en de rauwe bewegingen van de dansers. Er zit een fijne dynamiek in de film met veel afwisseling en het camerawerk laat de dansers in hun geheel zien, waardoor er geen bewegingen wegvallen. 

De vier vrouwen vertellen hun verhaal in zowel bewegingen als tekst, op apocalyptische muziek. We zien hun strijd met zichzelf, hun uiterlijk, innerlijke demonen en we zien hoe ze zichzelf verhouden tot de wereld om hen heen. De teksten en conversaties tussen de vrouwen zijn enigszins mysterieus. Vraag en antwoord sluiten niet op elkaar aan en we vallen iedere keer middenin een gesprek zonder de context te begrijpen. De zinnen op zichzelf zijn heftig en veelzeggend met een flinke emotionele lading. ‘I imagine the touch, the touch I did not receive. My heart grows so many sizes. Collapsing without gravity.’

Mother Melancholia is een film die blijft hangen door de prachtige natuurbeelden en de boodschap van vier sterke vrouwen die angsten en onzekerheden kennen. Met prachtige expressies en moderne dans van hoge kwaliteit weten zij de twijfels die vele vrouwen kennen te verwoorden.

Op de bodem van de oceaan
Een film die meer een documentaire is en ook in de Shorts XL: Inhabiting Life categorie van Cinedans wordt vertoond is Habiter le Seuil: Living on the Threshold. De film opent met een beeld van de oceaan met haar diepblauwe, grijzige water. We horen walvissen zingen en er verschijnt tekst in beeld. ‘La vie est une valse où des millions d’espèces vivantes tourbillonnent ensemble dans un mélange inorganique’. Vrij vertaald: ‘Het leven is een wals, waarin miljoenen levende wezens rond wervelen in een anorganisch geheel.’ / ‘Maar deze wals wordt alleen melodieus als de muzieknoten in harmonie met elkaar zijn, praten, en op elkaar reageren.’

We zien danseres en filmmaker Marine Chesnais op de bodem van de oceaan. In een rood jurkje beweegt zij zich dansant door het water, luchtbelletjes komen uit haar neus en mond, haar haren dansen rond haar hoofd. Voor de film Habiter le Seuil: Living on the Threshold reisde Chesnais af naar Reunion Island in de Indische Oceaan om bultrugwalvissen te spotten.

Chesnais vertelt aan de camera hoe het wachten op de ontmoeting met de walvissen voor haar is en wat dat allemaal bij haar teweeg brengt. Ook walvisexperts zijn aan het woord en laten ons mee de oceaan opvaren op zoek naar de walvis en op zoek naar onszelf. Als er niet gedanst zou worden in de film, zou het lijken alsof we naar een natuurfilm van de BBC kijken. 

De dansscènes onder water duren zo lang dat we bijna zelf naar adem gaan snakken. Rustig, vertraagd door het water, beweegt Chesnais zich over de bodem van de oceaan. Ze is een prachtige danseres, die met haar lange haar, intense expressie en vloeiende bewegingen het verhaal van de mens ten opzichte van de natuur vertelt. 

Chesnais slaagt erin om ons als mens weer even klein te laten voelen. Een onderdeel van een veel groter geheel, waar wij geen controle over hebben. Tijdens het wachten op de ontmoeting met de walvissen verandert brandend ongeduld langzaam in eindeloos geduld.

Futuristisch groen
Thereafter van choreograaf en producent Pshemek Kaminsky wordt ook vertoond in de Shorts XL categorie van Cinedans fest, maar dan in de subcategorie Familiar & Other Realms. De film heeft dan ook een totaal ander karakter dan de hierboven beschreven films.  

Thereafter opent met een zwart beeld met groene rechthoeken en het geluid van stromend water. Het beeld houdt lang aan en vraagt ons om te vertragen en onze aandacht bij een langzaam veranderend beeld te houden. 

Twee dansers verschijnen in de ruimte. Een stem begeleidt ons terwijl de dansers het groenzwarte vlak binnenstappen. Het lijkt een soort geleide meditatie doordat de stem ons toespreekt en het landschap en de sensaties in ons lichaam beschrijft. ‘Your ankles start to suffer from the steep incline and the loose soil. You loose your step more than once. As you descent to the serpentine riverbend, the ground is wetter.’

Een fijne stem vertelt een verhaal over een vallei met een beekje, leidt ons het dal in en geeft aan dat je je afvraagt of je in een ander universum bent beland. Dit is inderdaad een vraag die opkomt terwijl we naar Thereafter kijken. De stem praat over de natuur en we horen water op de achtergrond, maar het beeld is alles behalve natuurlijk. De dansers dragen synthetische kleding en het groene lichtspel op de vloer doet denken aan een videogame, niet aan een vallei. 

Naarmate de film vordert, wordt het duidelijk dat deze zich afspeelt in de toekomst of in een paralel universum. De dansers vinden dingen die nog niet bestaan. Ze lopen eerst door de ruimte met onnatuurlijk geplaceerde voeten, daarna volgt een dans van de handen en armen. De vingers kronkelen, de armen worden gestrekt boven het hoofd, waaien als koren in de wind. De camera beweegt langzaam om de dansers heen. 

Kaminsky doet daarbij hard haar best om een totaal andere wereld te scheppen. De kostuums zijn (wat standaard) futuristisch, de teksten zijn gesloten en met de muziek is ook hard geprobeerd om deze niet al te bekend te laten klinken.

De wereld in het verhaal wordt ondertussen steeds groener. ‘Lime. Leave. Algy. Olive. Lichen. Molded mold. Mountain. Pine. All greens exploded into being as the rain bucketed down. There was nowhere so green as what laid ahead.’

Narratief en beeld gaan steeds minder bij elkaar horen, het totaal steeds meer wringen. Met gesloten ogen vind ik Thereafter dan ook een prettigere ervaring dan als ik de beelden erbij zie. We laten ons meevoeren naar een wereld hier ver vandaan in een ver tijdperk op een groenere plek dan we ooit gezien hebben, maar toch zijn er veel plekken waar ik liever zou zijn. 

Deze en meer films uit de Shorts XL-categorie van Cinedans FEST worden vijf dagen lang vertoond in Eye. Ze zijn via Cinedans tevens online te bekijken. Beeld: Mother Melancholia van Samantha Shay