Sinds 15 december zijn alle theaters in verband met de coronamaatregelen opnieuw gesloten voor publiek. Festival Tweetakt, dat bij voorbaat al verplaatst was van april naar juni, werd onlangs voor de zekerheid nóg iets langer de ijskast ingeschoven. Het festival staat nu gepland voor augustus en september. Directeur Petra Blok: ‘We doen geen onverantwoorde uitgaven, maar we gaan wel voor een volle editie.’

Even recapituleren: editie 2020 – gepland van 27 maart tot en met 12 april – werd vlak voor de openingsdag als een van de eerste theaterfestivals in ons land geannuleerd. Het idee was aanvankelijk om zoveel mogelijk voorstellingen van die editie dit jaar in april alsnog te presenteren. Maar afgelopen najaar nam de organisatie alvast het zekere voor het onzekere en verschoof de editie naar juni. ‘Hoewel we beseffen dat deze verplaatsing geen garantie is voor de doorgang van het festival, hopen we met deze beslissing de kans te vergroten dat Festival Tweetakt door kan gaan’, volgens het persbericht. 

Het mocht niet baten. Twee weken geleden volgde een nieuwe persuiting: ook in juni lijkt de kans op de doorgang van een theaterfestival inmiddels nihil. En dus gaat editie 2021 nu op voor poging drie: van 26 augustus tot en met 19 september staat het Utrechtse festival nu gepland. En net als Theaterfestival Boulevard, besloot Tweetakt om deze editie het kenmerkende festivalhart niet in hartje centrum op te bouwen. In plaats daarvan kiest Tweetakt voor een festivalhart in de wat meer coronabestendige luwte van Fort Ruigenhoek, aan de rand van de stad bij Overvecht.

Het beslissen voor de meest recente verplaatsing ging niet over één nacht ijs, vertelt directeur Petra Blok. ‘Vanwege de opkomst van de Britse variant en de weer oplopende besmettingen voorzagen we dat de kans ook groot was dat juni wellicht nog geen veilige periode was. Dat was op het moment dat we net allerlei zaken met betrekking tot leveranciers en festivaltenten contractueel moesten vastleggen. Toen er uiteindelijk ook in februari geen perspectief op versoepelingen van de regels voor theaters – laat staan voor evenementen – kwam, moesten we de knoop doorhakken.’

En dus schoof Tweetakt door naar eind deze zomer. Voor de betrokken theatergroepen kwam dat niet als donderslag bij heldere hemel: de organisatie heeft de gezelschappen en productiehuizen de afgelopen maanden actief op de hoogte gehouden. ‘We hebben al in een vroeg stadium gezegd dat we ons realiseren dat het al veel werk was om alles van april naar juni te verplaatsen, maar dat we op een gegeven moment zelfs september aan het overwegen waren. En daar schrikken ze even van, maar uiteindelijk vindt iedereen het ook weer logisch.’

Niet alleen voor de artiesten, ook voor de crew was het een turbulent jaar. ‘Zeker vorig jaar was erg vervelend voor veel medewerkers: de ploeg die normaal gesproken bijvoorbeeld het festivalhart op de Neude opbouwt, had van de een op de andere dag geen werk meer. Die hebben we een deel van hun inkomen alsnog kunnen uitbetalen, doordat fondsen als Fonds21 en het VSBfonds hun eerder toegezegde bijdragen niet introkken. Deze editie proberen we zoveel mogelijk van onze vaste groep zzp’ers aan het werk te houden. Maar we zijn ook goeie mensen kwijtgeraakt door corona. Bouwers die zich toch gedwongen voelden ander werk te zoeken bijvoorbeeld.’

Heeft de onzekerheid over de maatregelen die deze zomer gelden, nog invloed op bijvoorbeeld het aantal zzp’ers dat ze bij deze editie betrekt? ‘Dat is niet aan de orde. In de aanloop naar het festival wordt de organisatie geleidelijk steeds groter: op een gegeven moment komt de educatie-afdeling erbij, dan horeca, etcetera. Zo lang we er vanuit gaan dat deze editie doorgaat, zijn dat toch zaken waarin we gaan investeren. Anders gaat het ten koste van het festival. We doen geen onverantwoorde uitgaven, maar we gaan wel voor een volle editie.’

Het festivalhart tussen alle studentencafés op de Neude keert aankomende editie niet terug. ‘Onze ervaring is dat het daar heel druk kan worden, en dat leek ons niet verantwoord.’ Dus is er gekozen voor een kleinschaligere variant bij Fort Ruigenhoek, waar het festival normaliter al een deel van de programmering organiseert. Voor jonge makers, onder andere van de HKU, wordt er in diverse theaters in de stad in juni bovendien alvast een kleinschalig ‘mini-Tweetaktje’ van anderhalve week georganiseerd. ‘Met het risico dat het vanwege de maatregelen niet door kan gaan, maar dan hebben ze sowieso nog de reprise in augustus en september tijdens de reguliere editie.’

Fundament van de programmering van aankomende editie blijven de groepen en makers die eigenlijk vorig jaar geboekt stonden. ‘De meeste voorstelling die destijds vast stonden, hebben we geprobeerd vast te houden. Van zoveel mogelijk eigen producties en kunstprojecten die we voor 2020 gepland hadden, hebben we meteen gezegd dat we ze meenemen naar deze editie.’

Was er door het gestagneerde theateraanbod van de afgelopen maanden, minder keuze voor de rest van de programmering van deze editie? ‘Er is zeker minder aanbod, maar dat schept ook ruimte voor meer op korte termijn programmeren. Je merkt dat zeker jonge makers heel flexibel zijn, die willen elke kans nu echt aangrijpen.’

Een aantal producties kon helaas niet meer meegaan in de verschuiving van voorjaar naar de zomer. ‘We zouden onder meer de nieuwe voorstelling van Orka doen, maar dat kan nu niet doorgaan. Maar tegelijkertijd biedt dat ook weer ruimte voor andere groepen. Als alles vooraf dichtgetimmerd zit, mis je ook veel. Ook bij een reguliere editie hou ik altijd ruimte open voor lastminute-projecten. En de nieuwe grotezaalvoorstelling van Artemis, die aanvankelijk niet zou kunnen, kon nu wél geprogrammeerd worden. Dat is weer heel leuk. Je verliest wat, je wint wat.’

Bovendien kun je deze uitzonderlijke situatie aangrijpen om dingen te onderzoeken die je anders niet zo snel uitzoekt. ‘In ons geval: wat is eigenlijk de functie van dat festivalhart op de Neude? Wat gebeurt er als die ontmoetingsplek er niet is? Anders zou je dat nooit onderzoeken.’ Hetzelfde geldt voor de verplaatsing van lente naar zomer. ‘Zo’n verschuiving biedt ook weer nieuwe kansen en mogelijkheden.’

Klik hier voor meer (actuele) informatie over Tweetakt Festival. Foto Tweetakt 2019: Jelmer de Haas