Sinds 15 december zijn alle theaters in verband met de coronamaatregelen opnieuw gesloten voor publiek. Repeteren mag nog wel, maar in plaats van te gaan try-outen en in première te gaan, gaat een voorstelling nu vanuit de repetitieruimte rechtstreeks ‘de ijskast’ in. Regisseur Inez Derksen: ‘Ik heb onderschat hoe wezenlijk al het overbodige is.’

‘Waar ga ik aan beginnen?’ schreef regisseur Inez Derksen half november in het logboek dat ze bijhield bij het maken van de voorstelling Pippi Powerrrrr, een uitbundige familievoorstelling bij Het Laagland. En ook: ‘Moet ik dit wel willen? Is het nog leuk op deze manier?’

Inmiddels is de voorstelling, die aanvankelijk begin februari in première zou gaan in Schouwburg De Domijnen in Sittard, verplaatst naar seizoen 2022-2023. Na maar liefst negen weken repeteren – vier weken voor de kerstvakantie, en vijf weken erna – is vorige week definitief besloten dat de voorstelling dit seizoen niet meer gespeeld gaat worden.

Derksen had bij aanvang van het repetitieproces een lekker brutale voorstelling voor ogen. ‘Het liefst met publiek op het podium, de spelers ertussen, iedereen door elkaar heen en veel interactie. De ondertitel is “een avontuurlijk onderzoek naar trouw zijn aan jezelf”, en dat avontuurlijke heb ik ook echt artistiek opgevat. We zijn zonder script aan de slag gegaan, ik had alleen een aantal vragen en beelden in mijn hoofd. Dus daar zat ik, met mijn zin om de grenzen op te zoeken en met zoveel voorwaarden en maatregelen tégen me. Ik heb me vaak afgevraagd of het nog reëel is. Maar uiteindelijk realiseerde ik me dat juist dat precies is waar de voorstelling over gaat. Wat als je de onzekerheid omarmt? We moeten in deze tijd allemaal leren om met een soort vormeloosheid om te gaan. Die voortdurende zoektocht naar houvast is spannend, soms ronduit doodvermoeiend, maar ook interessant.’

De repetities vonden bewust plaats in klein verband, in huistheater De Domijnen, waar ze de veiligheid van alle betrokkenen konden garanderen. Bovendien gold vanaf het begin de voorwaarde dat ze alles op anderhalve meter afstand van elkaar doen, óók de performers onderling op de vloer. ‘Dat is dan een moeilijkheidsgraad die we vanaf het begin inbouwen, maar die we dan tussendoor ook niet meer hoeven te bevragen.’

Een week geleden werd officieel besloten de voorstelling te verplaatsen naar seizoen 2022-2023. ‘Door alles wat van afgelopen jaar door corona al is doorgeschoven, zit volgend jaar al zo goed als vol. Dus werd het over twee jaar.’ Ondanks dat het een pijnlijke beslissing was, heeft ze geen spijt van het voorbije repetitieproces. ‘Het is net als het baren van een kind, denk ik nu: het is maar goed dat je van tevoren niet precies wist hoe het zou gaan.’

Een alternatief was om eventuele versoepelingen gedurende de tournee af te wachten en dan hopen dat je daardoor een gedeelte van de tour wel kan spelen, waarschijnlijk voor een gelimiteerde zaalcapaciteit. Maar dat plan werd uiteindelijk van tafel geveegd. ‘De voorstelling vraagt om een volle zaal. Dat merken we als we het nu intern doorlopen voor acht medewerkers van het gezelschap: het voelt niet fijn, ook niet als toeschouwer. Door een volle zaal kan de energie zich verspreiden over de toeschouwers. En die genereren dan weer een energie die terugkeert naar de vloer.’

De paar dagen voorafgaand aan de definitieve beslissing om de tournee te verplaatsten, waren ‘heftig en eenzaam’, vertelt Derksen. ‘We waren toen precies op het punt in het proces dat ik als regisseur al wel aanvoelde waar de voorstelling naartoe zou gaan, maar het voor de performers nog de vraag was of het materiaal wel op z’n plek ging vallen. Ik wilde eerst door dat deel van het proces heen, voordat ik ze misschien wel het slechte nieuws zou moeten vertellen, omdat ik bang was dat ze het anders op zouden geven.’

Het was een stroeve periode in het repetitieproces, vertelt Derksen. ‘Ik wilde vaart maken om daar doorheen te komen, maar dat werkte juist vertragend. Toen de beslissing was gevallen en we het de performers hebben verteld was er behalve verdriet, ook veel opluchting. Eindelijk was er duidelijkheid. Daardoor kregen we ook de geest weer in de fles en konden we de hobbels nemen die nodig waren.’

Heel bewust wilde ze het repetitieproces nu wel helemaal afmaken, met twee weken extra tijd. ‘Die druk die komt kijken bij de laatste fase van een repetitieproces moet je jezelf gunnen. Er is een ongeschreven wetmatigheid dat in de laatste week van alles op zijn plek valt. Allerlei dingen waar je al weken op aanstuurt, kloppen dan ineens. Maar om die magie van de laatste fase te hebben, moet je je ook gek laten maken door een harde deadline.’

Als de voorstelling over twee jaar weer van stal wordt gehaald, is ze van plan om ruim de tijd te nemen om alles weer op te halen. ‘Dat is niet in een weekje opgehaald, we gaan er echt drie weken mee aan de slag om alles te actualiseren. Je weet niet hoe verwijzingen naar bijvoorbeeld Billie Eilish of Greta Thunberg over twee jaar vallen. Dus we gaan opnieuw uitgebreid kijken naar hoe we de herkenbaarheid zo groot mogelijk kunnen maken.’

Eén aspect heeft ze enorm onderschat aan repeteren in coronatijd, besluit Derksen. ‘We hebben intussen elf weken lang gerepeteerd op een volledig coronabestendige safe modus: afstand gehouden, na elke repetitie meteen naar huis gegaan. Maar nu zie ik pas het enorme belang van de momenten van uitwisselingen buiten de repetitietijd. Samen even eten, wat drinken, toch nog even terugkomen op iets.’ Het gevaar is volgens haar dat alles efficiënt wordt, en daar hebben creatieve processen niet altijd baat bij. ‘Je doet alles wat nodig is, en alles wat overbodig is, schrap je – om begrijpelijke redenen. Maar juist dat overbodige blijkt ook een wezenlijk onderdeel van het proces.’

Klik hier voor meer informatie en (indien beschikbaar) actuele speeldata van Pippi Powerrrrr. Repetitiefoto: Ermindo Armino