Sinds 15 december zijn alle theaters in verband met de coronamaatregelen opnieuw gesloten voor publiek. Repeteren mag nog wel, maar in plaats van te gaan try-outen en in première te gaan, gaat een voorstelling nu vanuit de repetitieruimte rechtstreeks ‘de ijskast’ in. Regisseur Madeleine Matzer: ‘Het is een beetje als trainen voor de Olympische Spelen, en dat de Spelen dan worden afgelast. Of seks zonder hoogtepunt.’

Het voelt nog onwerkelijk, vertelde Madeleine Matzer eerder deze week aan de telefoon, over Je kunt me gerust een geheim vertellen, een voorstelling over dementie die ze samen met actrice Juul Vrijdag en muzikant Helge Slikker maakte. Na zes weken repeteren stond afgelopen week in het teken van de montage. In de grote zaal van de Verkadefabriek in Den Bosch moest alles bij elkaar komen, werden de puntjes op de i gezet, een videotrailer gemaakt en was er een fotodoorloop.

Allemaal helemaal zoals normaal, behalve dan dat de afgelopen weken alles in de wetenschap gebeurde dat de première, die voor vanavond gepland stond, niet door zou gaan. De voorstelling ging gisterenavond na een doorloop de ijskast in. Matzer: ‘Wat het vooral abstract maakt is dat we niet weten wanneer we wél weer kunnen spelen. Daardoor is het moeilijk om je ertoe te verhouden. In zo’n proces werk je met z’n allen toe naar het moment waarop je het gaat tonen aan publiek, en dat gaat nu dus niet gebeuren. Maar we gaan proberen om in dezelfde hyperfocus te belanden als normaal tijdens de montageperiode.’

Heb je ook overwegen om het hele proces op te schorten?
‘Toen duidelijk werd dat de première niet door kon gaan, hebben we ons wel afgevraagd wat we ermee moesten. Het is raar om door te gaan, maar het voelt ook heel raar om het niet af te maken. Want we hebben ook allemaal het gevoel dat we iets prachtigs aan het maken zijn. En aangezien alle mensen nu toch beschikbaar zijn en omdat het mag binnen de voorschriften, zijn we hem maar gaan afmonteren.

‘Het scheelt ook dat het een kleine voorstelling is, met maar één actrice en één muzikant op de vloer. Wij repeteerden met zijn drieën in een repetitieruimte en konden makkelijk afstand houden. Als ik nu een voorstelling met acht acteurs had gemaakt, was ik misschien tot een andere conclusie gekomen. Want los van wat wel en niet mag, raakt het ook aan ethische vraagstukken: wil je wel zoveel mensen in beweging brengen en samen laten komen?’

Hoe hebben de coronaprotocollen de repetitieperiode nog meer beïnvloed?
‘We hebben vier weken voor de kerstvakantie en twee weken in januari gerepeteerd. Met name in de kerstvakantie, toen we nog niet wisten of de première in januari door kon gaan, hebben we ons meer dan gemiddeld afgezonderd. Want je voelt toch de hele tijd die verantwoordelijkheid: als één van ons ziek wordt, gaat de hele voorstelling niet door. We hebben echt als kluizenaars geleefd tijdens kerst. En nu we in de montage zitten, zien we natuurlijk lichtontwerpers, technici, vormgevers. We dragen mondkapjes en houden enorm afstand.’

In hoeverre ervaar je deze montageweek als anders dan gebruikelijk?
‘Ik hou erg van de montageperiode, maar het heeft ook altijd iets hijgerigs. Woensdag wordt er bijvoorbeeld een trailer opgenomen. Normaal vind ik dat altijd een irritant moment. Ik weet dat het belangrijk is voor publiciteit, maar het kost ook veel tijd die ik eigenlijk wil gebruiken om aan de voorstelling te werken. Normaal ben ik daar dan veel ongeduldiger in, maar nu hebben we er gewoon ruim de tijd voor gepland.

‘Het geeft ook op een bepaalde manier lucht. Als we op het laatste moment het lichtplan willen omgooien of er moet nog aan het decor worden geprutst, dan hebben we daar de ruimte voor. Soms denk je bij een première: waren pers en publiek maar twee dagen later gekomen, hij was nog nét niet af.’

Hoe kijk je aan tegen de komende tijd?
‘Als regisseur val je na een première altijd een beetje in een vreemd gat. Dan is de voorstelling van de acteurs geworden, die gaan ermee door het land. De regisseur zit dan toch altijd met een soort legenestsyndroom, dus ik ben die kater wel min of meer gewend. Maar voor een acteur begint dan een fase die heel lekker is, waarin ze de voorstelling steeds meer kunnen gaan toe-eigenen. Dat moment is er nu niet.’

Hoe hebben jullie in die wetenschap toch de spirit erin gehouden?
‘Normaal gesproken stap je samen in een trein en ga je steeds meer in een fuik, via de montage, naar het eindpunt. Nu voelt het alsof je in Geldermalsen moet uitstappen en maar moet kijken wanneer er weer een stoptrein langsrijdt waar je in kan stappen.

‘Soms zitten we er even van te balen en moeten we zoeken naar nieuwe motivatie, maar dan voelen we toch altijd weer vrij snel dat we iets geweldigs aan het maken zijn. En we zijn het ergens ook alweer enigszins gewend. Agatha ging vlak voor de eerste lockdown in première, die is ook al een paar keer verschoven.

‘Soms denk ik weleens: we zouden ook collectief kunnen overwegen om alles wat we in het voorjaar van 2020 gemaakt hebben als verloren te beschouwen. Laten we het onszelf en de theaters niet moeilijker maken dan het nu al is. Maar als ik naar deze voorstelling kijk, dan denk ik: die is uitermate actueel en wordt alleen maar actueler. Die ga ik zeker uit willen brengen. Maar waarschijnlijk zegt iedere theatermaker dat over zijn eigen voorstelling.’

Vrijdag zou de voorstelling in première gaan. Wat gaan jullie die dag doen?
‘Waarschijnlijk niks. Normaal is vrijdag de dag dat je elkaar de rust gunt en om een uur of vier afspreekt, rustig samen wat eet en dan de spanning van de première ingaat. Nu hebben we donderdagmiddag de laatste doorloop, daar moeten we dan maar iets feestelijks van maken, met een glaasje bubbels.

Hoe blijven jullie de komende tijd met de voorstelling bezig?
‘Juul en onze regieassistent gaan in ieder geval twee keer per week een tekstrepetitie doen. En we willen zo eens in de twee of drie weken een doorloop organiseren om het vers te houden. Ik geloof wel dat het materiaal op die manier lekker gaat indalen. Wie weet, misschien wordt de voorstelling er echt beter van.’

Klik hier voor meer informatie en (indien beschikbaar) actuele speelinformatie over Je kunt me gerust een geheim vertellen. Foto: Karin Jonkers