Improviseren op toneel is elkaar aanmoedigen: tijdens het Impro Amsterdam 2018 Festival gaat er van de kleine en grote zaal in het Compagnietheater een enorme energie uit. Op het podium staan de spelers, maar de toeschouwers zijn allesbehalve stil, zoals bij een reguliere voorstelling. Ze geven aanwijzingen, roepen naar de spelers, applaudisseren tijdens het optreden. Voor de 23ste keer speelt dit International Improvisation Theatre Festival zich af, met deelnemers uit de hele wereld.

Tijdens de festivalweek kunnen improvisators deelnemen aan een workshop, de ‘open stage’, er zijn podcasts en Late Night Shows. Voor het Nederlandse toneel was regisseur Erik Vos van Toneelgroep De Appel een van de eersten die improviseren als methode gebruikte om tot toneelspel te komen; maar dat betrof altijd het klassieke repertoire. Peter de Baan geeft er met De vloer op (Human) een nieuwe dimensie aan: hij geeft opdrachten. Bij Impro Amsterdam gebruikt de mixed cast in de uitvoering Ghost of Love gebruik van de input van het publiek.

Telkens komen twee paren op, man en vrouw, twee vrouwen, twee mannen. Het publiek kent de spelregels en roept de opdracht: twee jaar samen, vijf minuten, een leven lang. Ook roepen ze de plaats van ontmoeting, bijvoorbeeld Eiffeltoren. Vervolgens ontstaat ter plekke het stuk, dat nooit eerder is gespeeld en nooit meer opnieuw gaat worden gespeeld. Verhaallijnen ontwikkelen zich, opvallend vooral van mooie liefde en geen strijd. Want dat is improvisatie: het is theater van het moment.

Er kan ook geïmproviseerd worden zonder enige aanwijzing, zoals het Franse driemansgezelschap La Carpe Haute beoefent. In Just Play vragen ze enkele voorwerpen aan het publiek en krijgen een wandelstok, een plastic regenjas, een banaan en een piepend speelgoedbeestje aangereikt. Hiermee gaan de spelers aan de slag. Anders dan bij de opdracht-improvisatie meandert deze improvisatie vrijuit. Soms zie je de spelers nadenken en zoeken naar een vorm, dan lijkt de voorstelling even stil te staan en opeens komt er vaart.

Briljant is de scène waarin de improvisator met de wandelstok een oude, stramme Engelsman speelt die terugblikt op de Eerste Wereldoorlog en niet bepaald zit te wachten op een tweede. Of die andere scène, waarin de actrice van het gezelschap eerst een roepende uil doodt, daarna een ander dier en tot slot haar medespeler. Daarna schikt ze haar haar en kijkt om zich heen alsof er niets is gebeurd. Dit is meer mime dan teksttheater.

Het Impro Amsterdam Festival is enorm gegroeid. Deze hele week zijn er ’s avonds tot laat voorstellingen en overdag workshops. Niet alleen het Compagnietheater, ook op andere locaties als Crea en Polanentheater. Op zaterdag 27 januari is er de grote Final Gig met een Duitse en een Engelse improvisatievoorstelling.

Foto Just Play: Robin Straaijer