De Purmerendse theatergroepering Flexibel (uitgesproken als Flex-ie-bel) laat mensen met een beperking al ruim vijfentwintig jaar lang de bühne bespelen in Cultuurhuis Wherelant. De zalen zitten vol en alle leden van de groep zijn dolgelukkig met hun community. Tegelijkertijd groeide bij de acteurs een vraag naar een professionelere benadering. Er moest en zou een theaterschool voor verstandelijk beperkte acteurs in spé komen – de eerste in Nederland. Afgelopen december werd die officieel geopend.

‘We hebben onze droom omgezet naar ambitie’, zegt een dolblije Henriette ter Riet, één van de initiatiefnemers en artistiek leider van de nieuwe opleiding, op het openingsfeest. Flexibel de Theaterschool van Cultuurhuis Wherelant wil een echte beroepsopleiding acteren aanbieden, speciaal voor mensen met een verstandelijke beperking. De opleiding duurt twee jaar met vaste lesdagen op maandag en woensdag. Er wordt op dit moment nog niet voldaan aan alle voorwaarden, maar de bedoeling is dat de opleiding uiteindelijk een door de overheid erkend diploma gaat opleveren.

De eerste lichting afstudeerders zal een certificaat ontvangen, waarin geregistreerd staat wat ze hebben geleerd. Dat zijn vrijwel alle elementen van het theatervak, zoals spel, dans en zang, theorie en een aantal ondersteunende vakken, zoals bijvoorbeeld Nederlands. Daarnaast is er ruim aandacht voor sociale vaardigheden en individuele persoonlijke ontwikkeling. Zo wil studente Tamara Hermes heel graag van haar spreekangst afkomen, zo vertelt ze bij de opening tussen de bedrijven door. ‘Veel praten vind ik nu nog eng.’ Ook ’theateryoga’ staat op het curriculum en in een speciale huiskamer bovenin het cultuurhuis kunnen studenten zich terugtrekken.

Alle docenten zijn professioneel opgeleide theater- en muziekdocenten of theatermakers. Tijdens de opleiding zijn er tevens stages en contactmomenten met de theaterwereld en wordt er nadrukkelijk samengewerkt met bestaande MBO- en HBO-kunstopleidingen. Daarnaast zijn poppenspeler Servaes Nelissen, acteur Mitch Blaauw en theatermaker Joan Nederlof van Mugmetdegoudentand als gastdocenten aangetrokken.

Op de opening laten de eerste studenten in de woonkamer boven kleine maquettes zien die ze gemaakt hebben. Daarin staan ze zelf op een podium naast hun favoriete acteurs of in hun favoriete theater. Eén van de studenten heeft zichzelf in de televisie-serie Oogappels neergezet. Dé droom is om een keer in die serie te mogen meespelen.

In Cultuurhuis Wherelant past ‘dat kan niet’ niet in het vocabulaire. Zo regelde de theaterschool recent gelijk meeloop-dagen voor de studenten bij Knoop & De Leeuw, het nieuwe talkshowprogramma van Paul de Leeuw met en door mensen met een verstandelijke beperking, dat nu te zien is op NPO1.

Ter Riet spreekt overigens liever van ‘verstandelijke vrijheid’. Bij de voorstellingen van Flexibel wordt vast gewerkt met improvisatie-scripts. De acteurs krijgen altijd de ruimte om hun impulsiviteit en inbreng te tonen. Daarbij is interactie met het publiek ook cruciaal. ‘Zo krijg je bijvoorbeeld dat Juliet twee keer dood gaat op het einde van “Romea & Julio”! De mogelijkheden zijn eindeloos en dat maakt het magisch’, stelt Ter Riet met een fijne sprankeling in haar ogen.

Naast de opleiding zijn de mensen achter Flexibel ook bezig met een productiebureau. Het is de bedoeling dat leerlingen na het afstuderen het professionele werkveld betreden. ‘We gaan de theaterwereld veroveren’, zegt Ter Riet gedecideerd. ‘Het gaat niet alleen om inclusie en representatie, maar ook om werk genereren.’

In mei van komend jaar presenteert de theaterschool samen met Mugmetdegoudentand de voorstelling FAAM, een bewerking op de hitmusical Fame. Elf acteurs van de opleiding, twee acteurs van het Flexibel-docententeam en drie van ‘de Mug’ zullen meespelen in de voorstelling.

Afgelopen oktober gingen de eerste twaalf studenten al van start, nadat ze waren toegelaten na audities en een intakegesprek waarin leervragen worden geformuleerd. Bij de officiële opening zit de zaal van Cultuurhuis Wherelant goed vol en zijn onder anderen wethouder van Cultuur Eveline Tijmstra (CDA) en Burgemeester Van Selm (D66) van Purmerend aanwezig. Projectleider Jantine Geels en artistiek leider Ter Riet zijn zichtbaar geëmotioneerd als de eerste lichting studenten het podium betreedt.

Joan Nederlof spreekt de studenten en het publiek toe. Ze vertelt hoe zij ‘ergens in de vorige eeuw’ aan de Amsterdamse toneelschool studeerde en hoe graag haar broer Aat, met het syndroom van Down, ook die vakopleiding had genoten. Helaas had hun moeder gezegd dat ‘Downers’ nu eenmaal niet naar een theaterschool konden. Daar is nu mooi verandering in gekomen. Samen met student Prince slaat burgemeester Van Selm op een grote ronde gong om de theaterschool te openen.

Het is ontroerend om te zien hoe warm, gedreven en opgewekt de mensen van Theaterschool Flexibel met elkaar en de (gast)docenten omgaan. Alles gaat, naast het harde werken, met een lach, alles met een soort dartelende dankbaarheid en hoop op meer. Was het maar op elke theaterschool zo hartelijk, veilig en joviaal.

De voorstelling FAAM is te zien op 14 mei 2023 in Theater Bellevue in Amsterdam en 21 mei 2023 in de Purmaryn te Purmerend. Voor meer informatie over Theaterschool Flexibel zie wherelant.nl. Foto: Anneke Beumer