‘Een zwaartepunt in het festivalprogramma is wat ik het urban momentum zou willen noemen: na een ontwikkeling van veertig jaar is de urban dans uitgegroeid tot een vaste grootte als podiumkunst.’ Aldus Stacz Wilhelm, de nieuwe artistiek leider van Korzo producties & CaDance in zijn inleiding tot de negentiende editie van het Haagse dansfestival.

En inderdaad was voor urban dance een royale, centrale plaats ingeruimd in het programma van CaDance: een ‘urban weekend’, 1 tot en met 3 februari, halverwege het festival dat nog duurt tot en met 9 februari 2019. Daarin drie voorstellingen van Mind Ur Step, een Europees dansproject met een internationale cast, maar ook een internationaal debat over De toekomst van hiphoptheater in Europa en drie optredens van breakdansfenomeen REDO.

André Grekhov alias Drosha, de initiator en drijvende kracht achter het experimental dance festival Open Your Mind in Eindhoven en Sint-Petersburg, hield een lezing, Urban Visions. Daarna volgde een week van producties, workshops en masterclasses, waarvan sommige ook weer gewijd waren aan urban onderwerpen. Urban dans kwam dus bij het bereiken van de veertigjarige leeftijd ruimschoots aan haar trekken.

Hoe heeft urban zich in de loop van die veertig jaar ontwikkeld? Daarover ging de lezing van André Grekhov (wiens naam door het hele programma heen consequent misspeld werd als Gherkov), met een overvloed aan beeldmateriaal maar in een zo krap toegemeten tijdsbestek dat het geheel uitliep op een geschiedenisles in sneltreinvaart. Mind Ur Step was – volgens het programmaboekje – bedoeld als een duik in ‘de oorsprong van de hiphop’ verbonden met ‘de toekomst van deze snel rijzende kunstvorm’. Op het podium lieten elf jonge dansers zien wat ze geleerd hebben in een door Roots & Routes en Maas Theater en Dans opgezet ontwikkelingstraject, onder leiding van drie choreografen: Kader Attou (FR), Nabil Ouelhadj (FR) en Lloyd Marengo (NL). Het resultaat bleek dichter bij de oorsprong te staan dan bij de toekomst: degelijke, maar niet verrassende hiphop. Het goede nieuws aan Mind Ur Step is dat de urban scene zélf het initiatief heeft genomen tot deze vorm van internationale samenwerking. Het initiatief ging dus niet uit van een ‘reguliere’ cultuurmaker die een injectie met hiphop nodig vond of een paar breakers inhuurde als excuus-urbans.

De initiatiefnemers van Mind Ur Step staan niet alleen in het Nederlandse danslandschap, al werd die indruk wel gewekt in een artikel van Francine van der Wiel in NRC van 24 januari 2019 (Het is tijd voor hiphop met de Franse slag). Daarin werd beweerd dat in Nederland wel ‘groepjes her en der’ aan hiphop doen, ‘maar het niveau blijft achter’, in het bijzonder ten opzichte van Frankrijk. Een bewering waarover de hiphopwereld zich terecht kwaad heeft gemaakt. Was de eerste plicht van wie in kranten schrijft niet: zich goed te informeren?

Niet dat er voor de Nederlandse urban scene niets te verbeteren viel. Maar in het debat over de toekomst van het hiphoptheater in Europa werd gesteld dat het hun eigen schuld is als urbans zich de underdog voelen in het cultuurlandschap. Bij Calimero-gedrag is niemand gebaat. Dat viel niet alleen tijdens het debat binnen de muren van Club Korzo te beluisteren. In zijn blogs is ‘Drosha’ – André Grekhov – er heel uitgesproken over. Urbans zijn volgens hem zwaar bevooroordeeld tegenover ‘intelligence’ – de intelligentsia die vorm geeft aan cultuur en cultuurpolitiek. Die moet je niet ontwijken maar infiltreren. ‘We need scholars, we need artists, writers, project managers, conceptual thinkers, editors, historians, social scientists.’ Wij hebben ze nodig om op gelijke voet te kunnen omgaan met de bestaande machtsstructuren en ze waar nodig te veranderen. En daarin worden urbans steeds meer tegemoet gekomen door die ‘machtsstructuren’ zelf. Verschillende jonge urban dansers, zoals Shailesh Bahoran, hebben al kunnen profiteren van de twee-jarenregeling voor nieuwe makers van het Ministerie van OCW. Parktheater Eindhoven is een voorbeeld van een instelling met een eigen regeling voor talentontwikkeling.

Terug naar Drosha, wiens historisch overzicht van de hiphop-dans door tijdgebrek niet goed tot zijn recht kwam. In een gesprek na afloop vroeg ik hem naar zijn visie op datgene waar het in het debat nu juist had moeten gaan: de toekomst van het Europese hiphoptheater.  Zijn antwoord is duidelijk: de toekomst wordt gedomineerd door cross-overs. De battle behoudt haar plaats in het hart van de komende ontwikkelingen, maar vandaaruit worden verbintenissen aangegaan met partners van andere herkomst, zoals theater.

Met zijn Open Your Mind Festival in Eindhoven en Sint-Petersburg beoogt Drosha een structuur te scheppen voor een overgang van battle naar voorstelling, in opeenvolgende ronden waarin het ‘kale’ strijdperk van de battle verandert in een theater-setting. Daar komt een regisseur aan te pas: Shailesh Bahoran, en een stapsgewijs opgetuigd podium.

Het bijzondere aan Open Your Mind (OYM) is, ten eerste, dat de urban scene zelf het heft in handen neemt, en ten tweede, dat een concrete vorm wordt aangeboden, een instrument waarmee cross-overs kunnen worden gerealiseerd. Terwijl het debat niet veel verder kwam dan goede voornemens. OYM is één van de voorbeelden die aantonen dat urban bezig is volwassen te worden. Er is genoeg zelfvertrouwen gekweekt om ‘anderen’ niet alleen binnen te laten, maar uit te nodigen. Terwijl naast de cross-overs de ‘klassieke’ battle gewoon voortbestaat, alive and kicking.

Foto: SINE FORMA