Toneelschuur Producties en New Pack Inclusion Creators lanceerden op 29 maart 2025 de website creativeaccesslab.nl. Op het online platform delen ze kennis en inspirerende voorbeelden over hoe we het theater artistiek toegankelijker kunnen maken. 

Swaantje Nijkamp van Buro Curious ontwikkelde het online platform in samenwerking met grafisch ontwerper Guido Cilissen en filmmaker Joao M.B. Costa. Het is deels een terugblik op het eerste Creative Access Lab dat Toneelschuur Producties en New Pack vorig jaar in Haarlem organiseerden. Hierin werkten makers met en zonder een beperking samen toe naar scènes waarin toegankelijkheid de kern van het concept is en integraal onderdeel van het maakproces. De deelnemers werden gevoed met inspirerende (inter)nationale sprekers en workshops. Dik drie weken lang experimenteerden ze onder andere met de inzet van audiodescriptie vanuit het karakter of het narratief, de integratie van gebarentaal in het totale beeld van de scène en het inbouwen van voldoende rustmomenten, omdat de behoefte aan tijd per persoon verschilt.

Opvallend op het online platform zijn de drie compilatievideo’s op de homepage, waarin de visies van 30 betrokkenen bij het Lab verwerkt zijn. Deelnemende makers, initiatiefnemers, adviescommissieleden, leermeesters en bezoekers reflecteren op het belang van het Lab, de betekenisvolle momenten en ideeën voor de toekomst. De inspirerende internationale leermeesters kun je in losse interviews opnieuw lezen, bekijken met gebarentolk en luisteren.

De website wordt ook een verzamelplek voor inspirerende voorbeelden van toegankelijke podiumkunsten in Nederland. Heb je een gerelateerd project? Een voorstelling, een publicatie of nieuwsitem? Stuur het naar: info@inclusioncreators.nl

Op de presentatieavond deelden een aantal oud deelnemers ook live hun ervaringen met het Lab. Actrice en theatermaker Nikki Manuputty vertelde dat er nieuwe samenwerkingen zijn ontstaan en dat zij haar artistieke kernwaarden heeft bijgeschaafd. Regisseur Agnese Kumpina vroeg zich tijdens de werkperiode af of zij als niet-beperkte regisseur wel de juiste persoon was om de ontwikkeling van een scène te leiden. Aangezien creative access gaat over een gelijkwaardige samenwerking. Nu heeft ze de ‘traditionele vorm van regisseren’ tijdelijk losgelaten en werkt met iemand naast haar in de conceptontwikkeling. Hier voegde Maartje Bonarius, artistiek leider van Tall Tales Company, aan toe dat de hele organisatie mee moet gaan in het toegankelijker maken van de voorstellingen, ‘van techniek tot aan productie’.

Foto Sabine van der Vooren

SoundShirt
Na de lancering van de website, kon het publiek naar de dansvoorstelling HEAR_ME van choreograaf Remy Tilburg. In een wereld waarin chaos heerst, krijgt de mensheid de kans om het leven opnieuw vorm te geven. De zes dansers, waarvan er één doof is, ontwikkelen zich als superwezens die communiceren in een taal die iedereen verenigt.

In de zaal maakten enkele doven en slechthorenden de voorstelling mee met het SoundShirt, dat THE_AND Music ontwikkelde. Dit zwarte bloesje heeft 28 trilsensoren op de mouwen, borst en rug. Hiermee kun je muziek, geluiden, animaties en dansbewegingen voelen. Als de dansers bijvoorbeeld hun rechterschouder naar achteren trekken, dan voelt degene met het SoundShirt een trilling aan de rechterbovenkant van het lichaam.

We spraken na in de foyer van De Schuur. Een slechthorende vertelde dat ze de schrokkerige bewegingen van de dansers heel goed kon voelen. Het was de eerste keer dat ze het ritme van een dansvoorstelling meekreeg. Ze merkte ook dat de trillingen van de sensoren niet altijd synchroon liepen met de bewegingen die ze op het podium zag. Op het einde van de voorstelling voelden de dragers van het shirt bijvoorbeeld een hartslag, terwijl je dat niet ziet. Deze dissonantie was de bedoeling. De makers wilden spelen met het voelen als derde ‘taal’ naast beeld en geluid. Het idee achter het shirt is om voor meer mensen een volledig gelijkwaardige ervaring van een voorstelling te maken.

Een slechtziende merkte op dat de gouden pakken en het lichtplan voor een goed contrast zorgden, waardoor ze de voorstelling beter kon zien dan normaal. Ze deed een oproep aan alle makers om hier rekening mee te houden.

Fun fact: de blouse blijkt een doorontwikkeling van het shirt te zijn waarmee in coronatijd mensen op afstand van elkaar een knuffel konden geven.