De financiële schade door de coronacrisis is enorm, en het einde is nog niet in zicht. Wat zijn de verhalen achter de cijfers? Theaterkrant gaat in gesprek met zzp’ers uit de theatersector. Waar doen ze het van? Hebben ze nog werk en inkomen? En hoe gaan zij om met de onzekerheid die de coronacrisis brengt? Deze keer: Uri Rapaport.

Uri Rapaport (1959) is al sinds 1978 actief in de theater- en evenementenwereld. Vanaf 1996 richt hij zich volledig op (licht-)ontwerp en tot 2009 vormde hij samen met Dirk Tanghe en Paula Bangels het creatieve team van de Paardenkathedraal. Hij werkt voor alle denkbare Nederlandse theatergezelschappen, producenten, zalen en festivals en ontwierp onder andere voor muziektheater zoals The Sound of Music, Pauperparadijs en Was getekend Annie M.G. Schmidt. Hij werd vijf keer genomineerd voor een John Kraaijkamp Musical Award en voor de Nicolaas Wijnberg prijs voor scenografie.

‘Toen Rutte vorig jaar maart de theaters dichtgooide, werd Trojan Wars van HNTjong onmiddellijk stopgezet’, zegt Rapaport. ‘We zouden bijna in première gaan en hadden net 600 scholieren binnen voor de eerste echte try-out, die we direct naar huis moesten sturen. Ook alle andere ontwerpen die op de rol stonden werden geannuleerd of verplaatst. Ik had nog wel veel vergaderingen en overleg over toekomstige producties, die soms toch weer niet door konden gaan. Zo stopte De verleiders met Pandepaniek na de tweede try-out.’

De lijst afgezegde of verplaatste producties is lang: ‘Tot en met december 2020 ging het om 21 opdrachten, waarvan ik ruim de helft niet vergoed heb gekregen. Het Nationale Theater compenseerde het complete honorarium, net als het Nieuw Utrechts Toneel. Overigens werd hun voorstelling niet vanwege corona geannuleerd. Andere organisaties betaalden de helft of vergoedden soms de reeds gemaakte kosten en het werk dat ik al gedaan had. Al met al schoot ik er minstens € 82.000 bij in.’

Dat betekende een aderlating van zo’n 70 procent van zijn reguliere inkomen. ‘De resterende 30 procent kon ik redden met onder meer enkele kleinere ontwerpen voor Het Nationale Toneel en een kleinschalige muziektheaterproductie voor De tafel van 5. Ook gingen een paar museale- en bouwkundige-projecten in zeer aangepaste vorm door en kreeg ik een ondersteuning via TOZO I. Dat was op dat moment erg welkom. Voor deel II en III van deze regeling kwam ik niet in aanmerking.’

Toch raakte ook Rapaport niet direct in financiële problemen: ‘Ik heb altijd een buffer achter de hand, dat komt waarschijnlijk door mijn opvoeding. Omdat ik me realiseer dat ik als zelfstandige ooit misschien niet zal kunnen werken door bijvoorbeeld ziekte of een ongeluk, heb ik van meet af aan geld opzijgelegd. Bovendien vielen reis- en verblijfkosten vrijwel compleet weg en heb ik nog eens kritisch gekeken naar verzekeringen, abonnementen en dergelijke. Daarmee heb ik een redelijke besparing gerealiseerd. – Als de spreekwoordelijke wasmachine stukgaat koop ik een nieuwe, of repareer ik hem zelf.’

Het niet vooruit kunnen kijken is wel lastig, maar niet desastreus, zegt hij: ‘Om heel eerlijk te zijn lijd ik niet echt onder die onzekerheid. Natuurlijk was het jammer dat The Mad King van Opera2Day niet live kon doorgaan ook al was hij speciaal  gemaakt op 30 toeschouwers, maar het maakte financieel niet uit. En ik ben druk bezig met de voorbereiding van producties die pas in het najaar of nog later gaan plaatsvinden. Dat was natuurlijk altijd al zo, maar het verschil is dat je dat normaal gesproken tegelijkertijd doet met de montages en deadlines van lopende voorstellingen. Die druk valt nu weg, dat geeft een andere ervaring.’

Het vervelendste van de maatregelen vindt Rapaport de onzekerheid van mensen om hem heen. ‘Voor mijzelf heb ik vertrouwen in de toekomst want ik heb genoeg ideeën, maar ik voel hoe collega’s onder druk staan. Ik ben ook bang dat we na deze maatregelen nog een flinke erfenis kunnen verwachten. – Wat dat betreft lijken sommigen in onze sector trouwens wat wereldvreemd. Ze doen alsof er eigenlijk niets aan de hand is en gaan door op de oude voet. Dat lijkt me weinig realistisch, want volgens mij zijn er flink wat veranderingen op til.’

Positieve kanten ziet hij ook: ‘Er is minder stress, waardoor je diepgaander kunt reflecteren op je ideeën en plannen. Ik vind het geweldig om mee te denken over nieuwe initiatieven en over hoe we wat er nu gedaan wordt zinvol kunnen combineren met wat we voorheen al deden. Zo zie ik veel mogelijkheden in een combinatie van streaming met live. Er borrelen ook nieuwe ideeën op voor festivals en andere evenementen. Dat de pandemie geen lokale, maar wereldwijde crisis is, zie ik als een voordeel: het leidt voor mijn gevoel tot een ander elan in de kunsten.’

Inkomen verloren?  Ja, circa € 82.000
Werk verloren?  Ja, 21 producties en evenementen, deels geannuleerd, deels verplaatst
Uitkering? Ja, TOZO I