De financiële schade door de coronacrisis is nu al enorm, en het einde is nog niet in zicht. Wat de theatersector te wachten staat, is nog ongewis. Wat zijn de verhalen achter de cijfers? Theaterkrant gaat in gesprek met zzp’ers uit de theatersector: waar doen ze het van? Hebben ze nog werk en inkomen? En hoe gaan zij om met de onzekerheid die de coronacrisis brengt? Deze keer: Loes Schakenbos, freelance lichtontwerper en technicus.

Toen op 12 maart alle theaters sloten, zat Schakenbos op de Filippijnen voor een duikvakantie. Ze sloot een drukke periode af, waarin ze de de technische productie voor verschillende festivals deed en toewerkte naar de première van een lichtontwerp. Toen ze op 17 maart terugkwam, zag de wereld er anders uit. ‘Op dit moment zijn al mijn werkzaamheden afgezegd. Tot half september is mijn agenda leeg. Sommige projecten zijn naar de herfst verschoven, andere zijn helemaal afgelast met het idee om die in de toekomst nog eens uit te voeren.’

Aan de andere kant heeft Schakenbos dit voorjaar juist veel meer aanvragen gehad voor volgend seizoen dan normaal. ‘Het is meer omdat alles van dit seizoen moet worden verzet. Ik heb een enorme lading aanvragen gehad. Normaal weet ik rond deze tijd al hoe mijn najaar eruit gaat zien. Nu ben ik nog aan het puzzelen.’ Of die opdrachten ook doorgang gaan vinden is onzeker. ‘Tot nu toe lijkt iedereen er vertrouwen in te hebben. Maar misschien hebben ze wel te veel vertrouwen. Ik ben in ieder geval allang blij dat mijn agenda volzit, dat geeft hoop en toekomstperspectief.’

De komende maanden rekent Schakenbos niet op omzet. ‘Ik word niet doorbetaald. Als zzp’er word ik ingehuurd voor een klus, en als die klus niet doorgaat, heb ik geen inkomsten. Als lichtontwerper ben ik geen onderdeel van een team. Ik word ingevlogen wanneer ik nodig ben, vervolgens zie ik de mensen met wie ik heb gewerkt soms twee jaar niet meer. Niemand voelt zich verantwoordelijk om mij door te betalen. Ik voel me daar niet rot over, ik snap heel goed dat dat geen optie is voor gezelschappen.’

‘Er valt nu 4,5 tot vijf maanden aan inkomsten weg. Omdat het werk in de zomer stilligt, moet ik mijn inkomen in negen à tien maanden per jaar genereren. Daardoor loop ik nu een half jaarinkomen mis. Gelukkig kan ik gebruik maken van de TOZO, daardoor hoef ik niet volledig op mijn buffer terug te vallen. Het is natuurlijk koffiedikkijken, maar ik ga ervan uit dat ik in september weer aan het werk kan. Dat red ik financieel gezien wel. Voor de zomermaanden bouw ik altijd al een flinke buffer op, omdat ik dan sowieso nooit inkomsten heb. Ik hoop dat de TOZO wordt verlengd tot september. Wanneer ik dan mijn levenskosten aanpas, red ik het tot begin of eind oktober 2020.’

Schakenbos is niet wrokkig om de situatie. ‘Voor de niche waarin ik werk is het zzp-schap functioneel. Ik heb soms wel dertig verschillende opdrachtgevers in een jaar. Dat moet ook, want een lichtontwerper is bij een gemiddeld gezelschap niet jaarrond nodig. Het gaat fout wanneer er geen sprake is van een vrije keuze, bijvoorbeeld in het geval van een verkapt dienstverband. Voor mij zijn freelancen en de risico’s die daarbij horen een keuze.’

Werk verloren? Ja, alle opdrachten van dit seizoen.
Worden er opdrachten doorbetaald? Nee, niets.
Uitkering? Ja, de TOZO

Foto: Jiří Kylián