De financiële schade door de coronacrisis is nu al enorm, en het einde is nog niet in zicht. Wat zijn de verhalen achter de cijfers? Theaterkrant gaat in gesprek met zzp’ers uit de theatersector. Waar doen ze het van? Hebben ze nog werk en inkomen? En hoe gaan zij om met de onzekerheid die de coronacrisis brengt? Deze keer: Alinde Hoeksma, artistiek directeur van het Café Theater Festival.

Het lijkt nu onvoorstelbaar, maar het weekend voor de lockdown in maart stonden de Utrechtse kroegen nog volgepakt tijdens de Utrechtse editie van het Café Theater Festival. In 29 cafés brachten veelal jonge theatermakers theater in de publieke ruimte. Het was voorlopig de laatste editie. De festivals in Zwolle en Tilburg, die enkele weken later zouden plaatsvinden, moesten worden afgelast.

Al vrij snel nam Hoeksma samen met Daan Lustenhouwer, zakelijk directeur van het Café Theater Festival, de beslissing om de festivals in 2021 te annuleren. Het zou een feestelijk tienjarig jubileum als artistiek directeur voor haar worden, maar dat ziet er nu heel anders uit. ‘Normaal gesproken beginnen we in mei met de voorbereidingen voor de volgende editie. Financieel gezien konden we dat risico nu niet nemen. Wij opereren niet alleen vanuit de culturele sector, maar ook vanuit de horeca. Daar vallen grote klappen nu. Financieel gezien zijn wij afhankelijk van de cafés, die een bedrag aan het festival betalen om als locatie deel te nemen, en de publieksinkomsten. Dat financieringsmodel stort nu in elkaar.’ Wel krijgt het festival nog een structurele subsidie van de Gemeente Utrecht en de Provincie Utrecht. De eerder verkregen meerjarige subsidie van het Fonds Podiumkunsten valt vanaf 2021 weg, wat een grote klap is voor de organisatie.

De beslissing had een grote impact op de organisatie, die volledig op freelancers draait. ‘Het was heel zuur en verdrietig om een heel team te moeten laten gaan. Iedereen was enorm gedreven en had zin in de volgende editie. Maar de realiteit is dat mensen ander werk moeten vinden om het gat van inkomsten dat het wegvallen van het Café Theater Festival slaat op te vullen. Dat betekent dat een deel van het team volgend jaar niet terugkeert, terwijl we veel goede mensen hadden. Het is wrang om die hieraan kwijt te raken.’

Ook Hoeksma en Lustenhouwer zijn als freelancer aan het festival verbonden en zagen hun uren slinken. ‘Daan en ik werken nu als enige nog achter de schermen. ‘Als directie houden wij ons naast de gebruikelijke directie- en beleidstaken nu ook bezig met randzaken als administratie, archivering en social media, die voorheen door het team werden opgepakt.’ Doordat het Café Theater Festival een kleine stichting is, ontbreekt het vermogen om grote financiële klappen op te vangen. Daarom is zelfs de directie als freelancer aan het festival verbonden. ‘We wilden eigenlijk de overstap maken naar een loondienstverband, dat hoort bij de functies. Dat wordt nu ingewikkeld, omdat we voorzichtiger moeten zijn in de risico’s die we nemen. In een ideale wereld zou ik mensen graag in vaste dienst nemen en zo voor hen zorgen. Maar binnen onze huidige subsidiesystematiek is dat niet haalbaar. Gelukkig zijn alle freelancers wendbaar gebleken en is iedereen weer aan werk gekomen.’

De plannen van het festival voor de komende jaren staan nu in de ijskast. ‘De coronacrisis valt heel ongelukkig samen met het nieuwe kunstenplan. We hebben het afgelopen jaar hard gewerkt aan onze vierjarenambities. We weten wat we willen gaan doen, maar door corona kunnen we die plannen voorlopig niet uitvoeren.’ Wel denkt Hoeksma na over alternatieve ideeën. ‘Het gegeven van interventietheater, waarmee we inzetten op de impact die theatermakers kunnen maken op een ontmoetingsplek, is in deze tijd heel waardevol. Wij kunnen de spontaniteit terugbrengen in een tijd die wordt geregeerd door protocollen en regels. De vraag is alleen: hoe organiseer je dat? Wanneer we anderhalve meter afstand houden, moet je veel praktischer met een ruimte omgaan.’

‘Ook willen we de makers goed betalen. We willen zo dicht mogelijk bij cao-waardige dagprijzen zitten. Ik zou het niet goed vinden om daar als gevolg van de coronacrisis aan te gaan tornen. Dan doe ik het liever niet. Misschien maken we wel een mini-editie met één theatergezelschap, en zorgen we dat we die mensen goed kunnen betalen. Dat is voor mij een absolute voorwaarde.’

Hoeksma is zelf ook inkomsten misgelopen door de coronacrisis. ‘In 2020 zou ik op tournee gaan met mijn theatergezelschap Vloeken in de Kerk. Al vroeg in het jaar werd duidelijk dat dat niet ging lukken, waardoor een aanzienlijk deel van mijn inkomsten is weggevallen. We hebben als alternatief een podcast ontwikkeld, waar we iedereen die eraan meewerkte voor hebben kunnen betalen.’

‘Normaal gesproken werk ik daarnaast drie dagen per week voor het Café Theater Festival. Dat is nu teruggeschroefd naar twee dagen per week. Ik doe hier en daar freelance-klussen op het gebied van dramaturgie, maar niemand heeft nu geldpotjes over om een dramaturg in te huren. Ik heb vanwege die terugloop in inkomsten gebruik gemaakt van de TOZO I.’

Hoeksma blijft positief over de mogelijkheden voor het Café Theater Festival. ‘Cafés vragen ons of we weer iets kunnen organiseren, ondanks hun gebrek aan tijd en financiële middelen. Ze willen hun publiek iets bieden. We krijgen ook veel vragen van makers die zich willen aanmelden. Wij hebben een belangrijke functie voor de ontwikkeling van afgestudeerde jonge makers. We zetten alles nu maximaal een jaar on hold, omdat we een verantwoordelijkheid hebben om iets voor hen te betekenen.’ 

Inkomsten verloren? Ja.
Werk verloren? Ja.
Uitkering? Ja, de TOZO I. Nu geen gebruik meer van een uitkering.

Foto: Meral Soydas