De Nederlandse theater- en danssector draait weer op volle toeren. In september gaan bijna honderd voorstellingen in première. Dat blijkt uit de premièreagenda van Theaterkrant.nl waar we alle aankondigingen van gezelschappen, festivals en schouwburgen verzamelen. De seizoensopening is drukker dan in een normaal jaar. Welke zaken vallen op?

Hyperactueel
Als gevolg van de coronacrisis gooien veel groepen hun plannen voor najaar 2020 overboord en maken nieuw werk waarin de huidige omstandigheden centraal staan. Urban Myth en De Krakeling maken Waarom is het stil in de stad?, waarvoor ze kinderen met verschillende achtergronden over de ‘intelligente lockdown’ interviewden. Vloeken in de Kerk houdt een Herdenkingsdienst voor Het Oude Normaal. Het Nationale Ballet creëert Dancing Apart Together. Nasrdin Dchar vraagt zich in  Adem af hoe we deze tijd zullen herinneren. In ISHterious – dance in times of quarantine van ISH Dance Collective ontmoeten vijf individuen elkaar zonder elkaar aan te raken. De performance-avond Club Club Gewalt Reboot wil een ‘broodnodige herstart bieden van mind and body, na/in een tijd van overload, stilstand en angst voor what the future holds’.
Dergelijke voorstellingen vervangen vaak geplande grote producties, die nu doorgeschoven worden naar seizoen 2021-2022.

Kleine bezetting
Het is niet heel verrassend, maar veel groepen kiezen voor monologen of two-handers. Dat is veiliger voor spelers, minder gedoe in het repetitieproces en een stuk goedkoper en flexibeler. Bij Het Nationale Theater gingen eind augustus 6 monologen in première, die in wisselende samenstellingen gaan toeren. Musicalproducent Medialane verving haar grote spektakelproducties door de monoloog Buyer & cellar van Freek Bartels en het liedjesprogramma Zonder Jou van alleen Paul de Leeuw en Simone Kleinsma. Ook opvallend: steeds meer dubbele casts, ook bij kleine theaterproducties.

Festivalherfst
De geplande festivals voor september, Zeeland Nazomerfestival, Het Nederlands Theaterfestival, Fringe, de Oversteek en Musica Sacra, gaan deze maand allemaal (in aangepaste vorm) door. Karavaan en de Operadagen Rotterdam halen een deel van hun in het voorjaar afgelaste festivalprogramma deze maand in. SPRING Utrecht, dat al een aantal jaar een kleinere najaarseditie heeft, breidt de programmering van SPRING in Autumn uit.

Meer risico
In de zomer zagen we al dat grote theaters, zoals Carré en DeLaMar, ruimte maken voor onbekender talent. De verminderde zaalcapaciteit biedt kansen voor risicovollere programmering, die – laten we dat niet vergeten – ook goedkoper is dan een publiekstrekker. De Nationale Opera & Ballet volgt dat voorbeeld en vervangt zijn geplande grootse seizoensopener Mefistofele van Arrigo Boito, door Faust [working title]. De jonge Nederlandse muziektheatermakers Lisenka Heijboer Castañón en Manoj Kamps brengen daarin de muziek van 29 jonge componisten en arrangeurs samen. Ook elders zijn opvallend minder publiekstrekkers en meer jong talent te zien op de grote podia.

Open lucht
Een groot deel van de Operadagen vindt dit jaar plaats in openlucht. Het Zuidelijk Toneel en Schippers&VanGucht toeren met hun voorstelling Radman in een reuzenrad. De Arnhemse Meisjes dansen Verlaten Vrouwen buiten op het plein voor Theater a/d Rijn. Ook de audiotours, al langer een trend, blijven geliefd.

Zorgen over kaartverkoop
Naast de bijna honderd premières is er ook nog een flink aantal reprises en voortzettingen van tournees te zien op de podia. Het is echter de vraag of het publiek even gretig is om weer naar de schouwburg te komen als de makers. Uit een belrondje langs schouwburgen blijkt dat het nog geen storm loopt. Tijdens een talkshow met een aantal schouwburgdirecteuren werd gesteld dat nog maar een derde van de (verminderde) capaciteit verkocht is. En van de bezoekers die komen, betaalt een flink deel met vouchers van afgelaste voorstellingen uit afgelopen voorjaar. De eigen inkomsten van producenten en groepen blijven voorlopig dus zeer laag.

Foto: ISHterious – dance in times of quarantine van ISH Dance Collective, Sjoerd Derine