Het Amsterdam Fringe Festival heeft een naam hoog te houden wat betreft avontuurlijke en onverwachte avonden. Maar een spontaan huwelijksaanzoek na afloop van een queer-optreden? Dat heeft het zeventienjarige platform voor onbekend talent niet eerder meegemaakt. Naast deze romantische ’overval’ op de ontwapenende spoken-word-artiest Geoffrey van der Ven, na afloop van zijn solo Het is niet nieuw, maakte de toeschouwer afgelopen weekend ook mee dat een optreden werd stilgelegd omdat een toeschouwer flauwviel.

Niet vanwege de heftigheid van gebezigde rapteksten – die viel tijdens Kraai van aanstormend theaterdocent Joris Buizer reuze mee. Waarschijnlijk werd het theatrale staconcert de jongeman wat te veel aan het eind van een warme dag. Toch pakte de vierkoppige hiphopformatie de draad van Kraai na alle tumult gemakkelijk op. Al brak het muzikale feestje pas echt los, toen ze na afloop mochten freestylen met hun beats. En dan was er nog een robotstofzuiger als danspartner op de bodem van de zee – zo kreeg een alledaags voorwerp een onalledaagse uitstraling tijdens de danssolo Diepduiker.

In de dansstudio van het kleine productiehuis Nowhere in de Indische Buurt van Amsterdam klinkt op band de diepe ademhaling van een duiker. Aan de wanden hangen spiegeltjes met glimmende tentakels: creatief bedachte zeedieren. Het meest fantasierijk is de zoemende robotstofzuiger, die geregeld de vloer afstruint, langs de gespierde benen van danseres, choreograaf en dansdocent Elodie Emilisa. Ook dit apparaat is uitgedost met tentakels en geboetseerde kalkafzettingen.

Emilisa zelf komt tevoorschijn van achter een groot stuk, met beitel bewerkt piepschuim. Vanaf het moment dat ze uit haar plastic velletje breekt en in huidkleurig ondergoed over de vloer rolt neemt ze telkens andere gedaantes aan, handig gebruik makend van het inventief gefröbelde decor. Lange blauwe lappen drapeert ze als zeenimf in één beweging om haar lichaam. En in kopstand flext ze haar voeten en knieën in alle richtingen.

‘Donkere pagina’s met glitterstickers beplakken’, dat is volgens de flyer het thema dat Emilisa in Diepduiker wilt uitdrukken: ‘Rauwe emoties in een surrealistisch landschap’. Toch komt die betekenis niet helemaal uit de verf; daarvoor blijft de solo te veel aan de oppervlakte. De choreografie schuurt weinig en de motoriek bestaat hoofdzakelijk uit kundige variaties op acrogym. Wel overheerst de droomachtige sfeer van een speelse trip onder water, met die robotstofzuiger als grappige danspartner om de zeebodem mee af te schuimen. De bodem van de ziel wordt in Diepduiker echter nog niet bereikt.

De (af)studerende theaterdocent Joris Buizer (Academie voor theater en dans, Amsterdam) presenteert met steun van Right About Now Inc. in het Bijlmer Parktheater een theatraal concert door vier jonge hiphoppers. Hij haalt ze uit hun comfortzone en isoleert ze in een glazen vitrine. Na de opening, waarin Thomas Lotgering lekker losjes piano speelt en de rest balspelletjes mimet, laat performer Rafael van der Ziel zich kruisigen op een carré van tl-buizen, waarna je weinig meer verstaat van zijn woest gespuugde rap (op flarden na zoals ‘geen reet aan’).

Pas wanneer ze één voor één de vitrine openbreken, krijg je iets meer zicht op hoe dit viertal hun stoere façade wil doorbreken. Armin Dorrani maakt zich los met samples van ‘We staan stil, omdat ik je lopen liet’ en Djamé de Vries valt Van der Ziel bij in het wel erg vaak gescandeerde motto: ‘Damn, die fucking lach staat veel te goed op je smoel broer.’ Veel verder komen ze niet in hun ontdekkingstocht naar wie ze werkelijk zijn, daarvoor blijven ze in deze hoekige setting toch te veel vertrouwde raprondjes draaien.

Geoffrey van der Ven verrast het meest met zijn innemende verhalenmedley Het is niet nieuw. Soepel wekt hij historische queer-personages tot leven, uit vorige eeuwen in wat nu Nigeria, Angola en Uganda heet. Meer dan een kamerscherm, een tafel, Nigeriaanse gewaden en wat rekwisieten heeft deze Nederlands-Nigeriaanse spoken-word-artiest niet nodig om het publiek mee te tronen naar zijn sympathieke activisme: hoe kan het dat homoseksuelen en transgenders nu gedemoniseerd worden in landen waar koningen daar vroeger openlijk hun hofhouding mee vulden?

Van der Ven maakt grote hinkstapsprongen door de koloniale geschiedenis van West-Afrika. Vooral de scènes waarin hij in de huid kruipt van queer-figuren uit de oraal overgeleverde verhalen uit zijn moeders traditie, overtuigen. Bijvoorbeeld wanneer hij de vrouwelijke koning Nzinga Mbande speelt, die zich in de zeventiende eeuw tegen de Portugezen verdedigde met een leger van vooral vrouwen.

De geforceerde publieksparticipatie – toeschouwers moeten telkens een Nigeriaanse wijsheid herhalen – kan hij beter weglaten. Dan krijgt Het is niet nieuw iets schools en kinderachtigs. Maar wanneer hij de gevraagde hulp beperkt tot het herschikken van een fraai gevouwen hoofddoek blijft het klein en ontwapenend.

Dat zijn vriend zaterdag tijdens het applaus publiekelijk voor Van der Ven op de knieën ging en hem met ringen, tranen en al een huwelijksaanzoek deed, was uiteindelijk nog de allerleukste ‘scène’. Betere reclame voor oprechte queer-romantiek bestaat ook op Fringe niet.

Foto: Het is niet nieuw van Geoffrey van der Ven, Annelies Verhelst