Scapino Ballet Rotterdam bestaat zeventig jaar en viert zijn feestje met en voor het publiek in een immense gashouder op een  industrieterrein. De Nits spelen er live bij, studenten van Codarts verzorgen circusacts en inderdaad, dans is er ook. Ting! is een veelzijdige jubileumvoorstelling.

In 1945 richtte Hans Snoek Scapino op, waarmee ze het naoorlogse Nederland weer van dans liet genieten – om te beginnen de kinderen. De dansgroep breidde haar activiteiten uit naar volwassenen, had directeuren als Armando Navarro en Nils Christe, indrukwekkende gastchoreografen en bloeit de laatste decennia onder Ed Wubbe. Zeventig jaar bestaat Scapino nu, en dat is een hartelijke felicitatie waard.

Waarom is er trouwens geen professionele toneelgroep die het zo lang volhoudt? De Appel, sinds 1971, is de oudste, voor zo lang dat nog duurt. Is toneel een minder duurzame kunst, durven subsidiënten eerder aan het woord te twijfelen dan aan beweging, zijn dansers betere bestuurders of rommelt het sneller in toneelland dan bij de gedisciplineerdere en volgzamere dansers?

De plek die Scapino uitkoos als feestlocatie is Rotterdams industrieel. Aan de immense ronde gashouder waar de voorstelling speelt, zit nog een gebouw vast met voldoende ruimte voor dineren en drinken voor de meer dan duizend mensen die er ieder avond een plaatsje kunnen vinden.

Op de tribunes kijkt het publiek eerst tegen enorme witte doeken aan waar eerst schaduwen op geprojecteerd worden. Verhoudingen en perspectieven verschuiven, reuzen en kaboutertjes lopen door elkaar. Deze wereld is duidelijk niet de echte.

Maar is de wereld die je ziet als het doek valt dat wel? Het is een chaos op het toneel van liggende stoelen en mensen in het zwart. Een wereld van levende schaduwen. De beul die de trap afdaalt, ontpopt zich als expressionistische ceremoniemeester, met donkerblauwe strepen over zijn kale witgeverfde hoofd. Mischa van Leeuwen speelt deze centrale figuur die toekijkt en ontregelt, bijvoorbeeld op een veel te klein fietsje in een pierrotpak van wit lakplastic. Daarmee verwijst choreograaf Wubbe naar de geschiedenis. In de begindecennia was Scapino, de witte clown, het levende logo van de groep in alle voorstellingen.

Van Leeuwe is de centrale aanwezige op het podium, maar niet als danser. Dans is sowieso niet prominent in Ting! Van Scapinocoryfeeën Bonnie Doets en Bryndis Brynjolfsdottir zijn ook hoofdrollen aangekondigd. Ze hebben een paar mooie bijdragen, er zijn een paar mooie melancholieke duetten, maar alles is ondergeschikt aan het spektakel. Daaraan leveren de vijf studenten van Codarts Circus Arts een sterke bijdrage, met mooi jongleer-, acrobatiek en balanceerwerk aan palen en in touwen. De 21 Scapinodansers hebben soms ruimte voor een eigen rol, maar treden vaker op als een soort Avro’s Toppop showballet.

Waar Ting! het geluid van een toverstokje suggereert dat de getoonde werkelijkheid met één tikje kan omslaan in een andere, blijft de sfeer juist behoorlijk constant: niet vrolijk als in het mainstream circus, niet toverachtig wonderlijk als bij Cirque du Soleil, maar duisterder en somberder. Ting! doet denken aan Fellini, Berlijn tussen de oorlogen en The Rocky Horror Show. Wubbe gebruikt de aantrekkelijke sfeer daarvan, maar bijt niet door. Ting! wordt nooit echt eng of gevaarlijk.

De muziek van De Nits, vaak droomachtig, met verrassende tinkeltjes, past prima. Het driemanschap Hofstede, Stips en Kloet zit achter op het podium als op een troon en speelt de muziek die de doorlopende soundtrack van de voorstelling is. Geen speciaal gecomponeerde stukken, maar bekende nummers. The red dog (voor de pauze) en In the Dutch mountains zijn sterke uitsmijters. Daardoor heeft Ting! ook iets van een aangekleed concert. Wubbe is fan en blijft de muziek die hij bewondert trouw; eerder maakte hij bijvoorbeeld voorstellingen met John Cale van The Velvet Underground.

Ting! is een voorstelling vol mooie plaatjes, met aantrekkelijke muziek, circus en beweging, die gebaat zou zijn bij een sterker overkoepelend idee, een onontkoombare lijn en een paar verrassingen. Als spektakel en een complete avond uit is Ting! zeker gelukt. En we hebben nog meer feestjes voor de boeg. Volgend jaar is Ed Wubbe 25 jaar artistiek directeur en in 2020 bestaat Scapino 75 jaar.

Foto Joris Jan Bos